Nee hoor, van Robert hoeft het interview niet buiten in het voorjaarszonnetje. `Ik zie straks zon genoeg', lacht hij. Met werkbezoeken in vier landen in de Golfregio valt inderdaad niet te ontkomen aan de zinderende Arabische zon. Vandaag (donderdag) vertrekt hij naar het kleine olierijk Koeweit. De gelijknamige hoofdstad is de uitvalbasis voor zijn afstudeeronderzoek.
`Ik vlieg op en neer naar de drie andere landen. Dat bleek visumtechnisch makkelijker dan het maken van een doorreis met Koeweit als begin- en eindbestemming.' Menkhorst doet een verkennend onderzoek en bestudeert hoe de vier overheidsinstellingen omgaan met commerciële diplomatie. `Dat doe ik door interviews af te nemen bij medewerkers en in elk land probeer ik enkele Nederlandse bedrijven te bezoeken. De verkregen data geven mij dan een prima eerste indicatie over commerciële diplomatie.'
De bedrijfskundestudent zegt dat het een nieuw onderwerp is in de vakliteratuur over internationaal management, zijn afstudeerrichting. `Het speelt zich af op de lijn tussen economische en politieke diplomatie en is een vertakking van de economische variant. Het begrip duidt op het proactief meedenken van Nederlandse ambassades met bedrijven. In feite gaat het dus om het bevorderen van de import en export.'
Een voorbeeld: `Het Suezkanaal moet worden verbreed. Als de ambassade weet dat zoiets staat te gebeuren, dan kan zij dat doorspelen naar bedrijven. Het is een soort concurrentie met andere landen die ook vissen naar opdrachten.'
Shell is de grootste Nederlandse onderneming in de olieregio. `Shell heeft een aparte status hoor: de invloed van Shell op de lokale overheid is namelijk groter dan de invloed die de Nederlandse ambassades kunnen uitoefenen op de lokale overheid. Ik wil met bedrijven om tafel die net een eerste ontmoeting hebben gehad met de Nederlandse ambassade en waarbij het contact nog zeer vers is. In overleg met de vertegenwoordigers daar zullen we een lijst van te bezoeken bedrijven opstellen.'
Zaken doen in Arabische landen gaat anders dan in Nederland, weet Menkhorst. `Het is een familiegebeuren. De minister is bijvoorbeeld ook de voorzitter van de bouwvereniging en iedereen kent iedereen en is wel weer wat van elkaar. Ze komen met een hele handelsdelegatie om tafel zitten als er zaken worden gedaan en men verwacht dat wij dat ook doen.' Het opleidingsniveau is er hoog. `Veel mensen spreken er goed Engels. Kinderen van de rijkere families gaan meestal studeren aan de gerenommeerde Amerikaanse universiteiten. Rijk zijn ze zeker. Dat iemand in de nieuwste Ferrari rondrijdt is er de normaalste zaak van de wereld.'
Menkhorst verwacht veel hitte tijdens zijn verblijf in de Golfregio. `En veel woestijn. Het Midden-Oosten blijft toch een grote zandbak. De steden zullen wel modern en zakelijk zijn. Maar ik krijg vast en zeker wel iets van een cultuurshock.' Toch behoren de landen niet tot zijn ideale vakantiebestemming. `Ik zou er niet zo snel naar toe gaan. Des te blijer ben ik met deze kans. Het is een avontuurlijke reis en een afstudeeropdracht in één.'
Want wie de master internationaal management volgt, móet naar het buitenland, vindt Menkhorst. `Maar het was best lastig om een geschikte afstudeeropdracht te vinden in de huidige economische omstandigheden. Mijn focus lag aanvankelijk op Azië. Met name op China, een snelopkomende economie en een land dat enorm leeft. Aan het Midden-Oosten dacht ik helemaal niet.'
Totdat universitair docent Huub Ruël hem de opdracht voorschotelde. Enthousiast: `Ik heb interviews gehad met medewerkers van de ministeries van Economische Zaken en Buitenlandse Zaken. De Golfregio wordt in politiek Den Haag als één blok gezien, waar zes Nederlandse ambassades zitten. Die gaan steeds meer samenwerken. Er komt een nieuwe rolverdeling, waarbij elke ambassade een aanspreekpunt wordt voor een bepaald thema. Denk aan onderwijs, watervoorziening en energie. Dat regionalisatieproject loopt inmiddels twee jaar.'
Menkhorst sprak ook oriënterend met mensen van het Clingendael Instituut voor Internationale Betrekkingen. `Zij waren erg geïnteresseerd in dit onderzoek en opperden dat het misschien kan leiden tot een conferentie over commerciële diplomatie. Uiteraard geïnitieerd door mijzelf.'
 |
| Robert Menkhorst: `Het Midden-Oosten blijft toch een grote zandbak. Niet mijn favoriete vakantiebestemming, maar dit is een mooie kans: een avontuurlijke reis en een afstudeeropdracht in één.' (Foto: Arjan Reef) |
