Levende cellen geven tafellamp licht

Een andere tak van sport, die lamp?

`Het is inderdaad niet mijn core business, maar wel leerzaam hoor, zo'n project. Ik doe zoiets het liefst samen met studenten. Dit keer hielpen twee technische geneeskundestudenten mij.'

Wat hebben jullie gedaan?

`We hebben hamstercellen gekweekt in een speciaal kweeksysteem. De cellijn was al in ons lab ontwikkeld en voorzien van het lichtgevende gen van vuurvliegjes. Dat was voor regeneratief geneeskunde onderzoek van Hugo Fernandes.'

Waarom?

`Dat hebben we gedaan op verzoek van de kunstenaar Joris Laarman. Hij gebruikt organische vormen om standaard objecten een andere look te geven. Een voorbeeld is de Bone Chair, een ontwerp waarbij hij de algoritmes van de groei en structuur van het menselijk bot vertaalde in een stoelvorm. Aanvankelijk wilde Laarman kunstleer gemaakt van organisch materiaal gebruiken voor de stoel, maar het kunstwerk is daarvoor te groot. `Iets' met levende cellen werd het alternatief.'

Dat `iets' werd dus een lamp.

`Ja, voor dit project hebben we het gen dat verantwoordelijk is voor het lichteffect van een vuurvliegje gekopieerd in een cellijn van een Chinese hamster. Die kweekten we eerst in speciale kweekflesjes. Daarna maakten we de cellen los en druppelden we ze op polymeer filmpjes die het lampenkapje vormen.'

En dan?

`Het groeien en delen gaat dan vanzelf verder. De omstandigheden moeten natuurlijk wel goed zijn. Een steriele, afgesloten omgeving waar het 37 graden Celsius is en waar onder andere zuurstof naar binnen kan. Vandaar dat er een soort stolp over de lamp zit. Het is een handig kweeksysteem. De lamp oogt als een miniatuur van een ouderwetse schemerlamp. De metalen houder is gemaakt van kobaltchroom, een metaal dat ook gebruikt wordt voor medische implantaten. Het witte stukje tussen twee houders in bestaat uit een polymeerlaagje. Daarop groeien de cellen. Op de lamp zitten er nu een paar miljoen.'

Hoeveel licht geeft de lamp af?

`Niet veel. Met het blote oog is het niet eens waarneembaar. We zijn bij de universiteit in Wageningen geweest om een filmopname te maken. Die is op de website van Joris te zien. De cellen gaven licht nadat we het stofje luciferine hadden toegevoegd. Je ziet ook dat het licht niet egaal verspreid is over het polymeer. Dat kunnen we de volgende keer verbeteren, maar we moesten ons haasten omdat de lamp geshowd werd in de Galerie Friedman Benda in New York en op een van meest prestigieuze moderne kunst beurzen in de VS de armory show door Joris.'

Hoe is het project op je pad gekomen?

`Clemens van Blitterswijk (wetenschappelijk directeur MIRA, red.) heeft een centrale verwarming in huis hangen, ontworpen door Joris Laarman. Onze vakgroep werkt aan het maken van lichaamseigen weefsels om nieuwe creatieve oplossingen te vinden om patiënten te genezen. Het kweken van cellen in combinatie met biomaterialen is voor ons dagelijks werk. Het kunstwerk is een mooi voorbeeld hoe kunst en wetenschap bij elkaar komen. De lamp gaat waarschijnlijk via Laarman de verkoop in. Denk gerust aan een bedrag met vier nullen. Het belangrijkste is dat we op heel aansprekende en onverwachte manier kunnen laten zien wat er op dit moment mogelijk is met toegepaste wetenschap met als bijkomend doel te laten zien dat wetenschap bedrijven ook een creatief proces is, vergelijkbaar met kunst.'

Zie ook :www.jorislaarman.com