In de Gouden Kooi strijden tien deelnemers om een kapitale villa in Eemnes en een spaarpot waarin het bedrag kan oplopen tot enkele miljoenen euro's. Degene die het het langst in de villa uithoudt, wint. Degene die er met de poet en het huis vandoor gaat zal jaren afgezonderd van gezin, familie en vrienden in de villa hebben moeten doorbrengen. Het programma werd al omschreven als De Mols `treitershow', omdat pesten het geijkte middel zou zijn om je van concurrenten te ontdoen. Tot het begin van de uitzending, amper twee weken geleden, bleef de Gouden Kooi onderwerp van discussie, met als voorlopig hoogtepunt de Kamervragen van de parlementariërs Kalsbeek en Dijsselbloem (beide PvdA) vorige week. Zij willen van de ministers van onderwijs en justitie weten of de ouders die deelnemen aan het programma verwaarlozing kan worden verweten. Zij deden dat naar aanleiding van het dramatische afscheid van moeder Natasia van haar kinderen. Haar huilende dochter kreeg bij haar vertrek de opdracht `normaal' te doen, ze deed het immers ook voor haar.
De ophef over die specifieke gebeurtenis vindt Heuvelman `volkomen flauwekul'. Maar, vervolgt hij meteen, `het raakt aan een dimensie die wél van belang is. Nederland is voor televisiemakers één groot laboratorium: werkelijk alles kan hier. In Nederland kun je een programma bedenken dat deelnemers schade kan berokkenen en dat vervolgens gewoon op de buis gooien.' Verbazingwekkend, vindt hij.
Heuvelman pleit voor zelfregulering op basis van een soort Reclame Code Commissie voor televisie. `Een commissie die bestaat uit consumenten en producenten en die in actie komt wanneer er veel wordt geklaagd over een bepaald programma. De RCC voorkomt door haar manier van werken veel kwetsende reclames en onterechte claims en heeft een groot gezag, juist vanwege haar samenstelling.'
Nu kunnen mensen met klachten over televisieprogramma's nog nergens terecht. `Ja, bij de bond tegen vloeken misschien.' Serieuzer: `Het Commissariaat voor de Media? Ga weg, die houdt zich daar niet mee bezig. Er is ook geen ombudsman voor televisie, niets. Het enige dat je kunt doen is niet kijken. Maar als de overheid het kijk- en luistergeld fiscaliseert, dan moet ze daar toch ook verantwoording voor afleggen?'
`Er wordt buitensporig veel reality-tv gemaakt in Nederland, ook als je dat vergelijkt met de rest van Europa.' Of liever: `Er wordt hier sowieso buitensporig veel tv gemaakt. Als je alleen al kijkt hoeveel tv-zenders we in dit land hebben op zestien miljoen mensen, dat is absurd. Dat speelt natuurlijk ook een belangrijke rol: de slag om de gunst van de kijker. Veel spelers vissen in dezelfde vijver. Maar de kans blijft bestaan dat de wal het schip keert. Je kunt als producent, als zender, ook weer niet té ver gaan. Een klachtencommissie kan de grens van wat mensen oorbaar vinden, afbakenen.'
`Opgepimpte' Big Brother
De Gouden Kooi is volgens Heuvelman niet zoveel meer dan een `opgepimpte Big Brother'. `Daar zat de sleet op dus er moest iets nieuws komen.' De Mol heeft vanaf het begin gezegd de stekker eruit te zullen trekken als de kijkcijfers onverhoopt tegenvallen. Heuvelman acht de kans aanzienlijk dat het zover komt. `Ik vrees dat het teveel op Big Brother lijkt en het nieuwe er snel vanaf is. Het leeft ook niet zo, mensen zijn een beetje gewend aan de formule en die roept ook nog eens een boel irritatie op. De Mol kan wel soapachtige ontwikkelingen beloven, maar voor de hoeveelheid dramatiek die een soappersonage meemaakt, moet je in het dagelijks leven duizend mensen volgen. Dat gebeurt dus niet.'
Ard Heuvelman
John de Mol voor zijn Gouden Kooi. Foto Freek van Asperen
