Waarom eigenlijk Studium Generale?
`Iedere universiteit in Nederland heeft een Studium Generale. Die zijn na de Tweede Wereldoorlog opgericht door het ministerie van onderwijs. Veel academici hadden zich met die oorlog nauwelijks bemoeid. Struisvogelgedrag, meende het ministerie. Wetenschappers moesten uit hun ivoren toren komen en wereldbewuster worden. Het SG was en is daartoe een middel. Programmamakers richten zich tegenwoordig vooral op studenten en medewerkers. En natuurlijk op de regio. Een universiteit is vaak een vrij gesloten bolwerk en op deze manier kun je publiekelijk kenbaar maken waarmee je je bezighoudt.'
Hoe komt jullie programma tot stand?
`We hebben een commissie Studium Generale, waarin onder meer studenten en wetenschappers van verschillende disciplines zitting hebben. We brainstormen gezamenlijk en met die uitkomsten gaan Henk Procee, Anneke Aarten en ik aan de slag. Neem bijvoorbeeld de cyclus over de rechtstaat, die eind deze maand van start gaat. Iemand lag in de clinch met de rechterlijke macht, voelde zich unfair behandeld en stuurde ons een brief. Dat is dan nog te particulier. Maar wanneer zaken met dat thema breeduit in de media behandeld worden, zoals de Schiedammer parkmoord, dan krijgt het cachet en kunnen we er iets mee. Dus ook zo doen we ideeën op. Ook kijken we natuurlijk wat er bij de andere universiteiten te zien is. We krijgen ook wel eens tips: dat iemand in Groningen zegt: die moet je hebben. Zeker met buitenlandse wetenschappers gebeurt dat vaak, zoals vorig jaar met Margaret Wertheim. Voorwaarde is wel te allen tijde dat een spreker over veel vakinhoudelijke kennis beschikt en die ook kan overbrengen; dat hij de vertaalslag naar het publiek weet te maken.'
Het aanbod is vrij breed en slingert van Freud, de Nederlandse rechtstaat en het denken van de fysicus naar kernfusie, de Palestijnse kwestie en slapen…
`Ja. Het is een mooie mix van techniek, politiek, psychologie en cultuur. En dat mensen als staatssecretaris Pieter van Geel en oud-premier Dries van Agt dit najaar naar de UT komen, is natuurlijk erg leuk. Van Agt, die tijdens zijn politieke loopbaan Israël nooit bekritiseerde en zelfs de meest omstreden acties verdedigde, is nu een vurig pleitbezorger van de Palestijnse zaak. Hij vindt het erg leuk om met studenten over dit soort onderwerpen te praten. We hebben wel eens overwogen dit in de vorm van een debat te doen, maar ik vind dat je daarmee moet oppassen. Voor je het weet ontaardt zoiets in een welles-nietes discussie. Van Agt kent beide perspectieven en kan daardoor een genuanceerd beeld schetsen.'
Wat maakt het Studium Generale leuker of interessanter dan een regulier college?
`Colleges zijn niet altijd even inspirerend, bepaalde vakken evenmin. Dan is het leuk om mensen gepassioneerd te horen vertellen. Op die manier kun je laten zien waartoe wetenschap in staat is en wat ze teweeg kan brengen. Bovendien biedt het je de mogelijkheid eens een kijkje te nemen buiten je eigen vakgebied. Ook kunnen we inspelen op actuele kwesties. Eén van de leukste programma's die we hebben gemaakt was tijdens de verkiezingsstrijd tussen Bush en Kerry. Een deskundige uitnodigen is dan wat uitgekauwd, weinig origineel. We hebben destijds bedacht: we kijken naar de retorische technieken die beiden toepassen. Henk Procee gaf een korte inleiding met ondersteuning van Bush en Kerry. Daaruit bleek bijvoorbeeld dat Bush in oneliners sprak, terwijl Kerry, telg uit een academische familie, veel meer de neiging had alles te onderbouwen. Ard Heuvelman, mediapsycholoog bij GW, legde zich vervolgens toe op de retoriek van het beeld. Hij toonde aan wat een bizarre regie er gevoerd werd, waarvan je je niet bewust bent. Het gaat er niet om wát ze vinden, maar hoe ze hun publiek weten te overtuigen. Dat was fascinerend. De zaal zat dan ook bomvol.'
Oud-premier Dries van Agt maakt op 14 november zijn opwachting. (Foto: Taco van der Eb)
