Dat schrijft de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen in het advies `Wetenschap op bestelling', dat deze week aan minister Van der Hoeven is aangeboden.
In de verklaring staat onder andere dat de opdrachtgever de publicatie van de onderzoeksresultaten niet mag vertragen of tegenhouden, laat staan dat de conclusies mogen worden omgebogen naar een gewenst resultaat. Ook mogen de beloning `en andere blijken van waardering' nooit afhankelijk zijn van de uitkomst van het onderzoek.
De KNAW kan niet zeggen hoe vaak de onafhankelijkheid precies in het gedrang komt. `Ik schat dat 98 procent van al het onderzoek volstrekt bonafide is', zegt secretaris Alice de Gier van de betrokken KNAW-commissie. `Maar ik hoor alleen de verhalen van mensen die hun rug recht hebben gehouden. Niemand zegt: ik ben bezweken voor de druk of het geld. Niemand vertelt welke opdrachtgevers te veel invloed willen uitoefenen. Ze willen tenslotte dat die opdrachtgevers weer bij hen terugkomen.'
In de gesprekken die De Gier heeft gevoerd met wetenschappers, hoorde zij twee keer dat een wetenschapper een afgewezen onderzoeksopdracht uiteindelijk elders zag worden ondergebracht. De grote vraag is natuurlijk hoe het dan bij die collega's met de onafhankelijkheid zat. Maar man en paard worden niet genoemd.
De KNAW bekritiseert fel de `algemene rijksvoorwaarden voor het verstrekken van opdrachten tot het verrichten van diensten'. `Deze ademen een geheel andere geest dan die waaraan wetenschappers gewend zijn. Ze zijn op diverse punten strijdig met de academische vrijheid', schrijft de KNAW.
Sommige departementen weten overigens helemaal niet dat die algemene bepalingen er zijn. Zij bedenken dan eigen beknottende voorwaarden. Zelfs het ministerie van OCW gaat daarbij niet vrijuit, zegt De Gier.
