Vanaf Utrecht Centraal de Oudegracht volgen, langs het Nijntje Pleintje, bruggetje over naar de Bemuurde Weerd en dan de eerste grote rode deur aan je rechterhand, daar bevindt zich het ISO-hoofdkwartier. Een heus kantoor, opgeruimd, witte muren, schone wc. Geen studentikoze ouwe meuk. En op vrijdagmiddag rond drieën ligt niemand in afwachting van het weekend al met de benen gestrekt op het bureau. De werkgroep Innovatie vergadert zelfs nog vlijtig onder leiding van Madelein Hofmijster (23) die aantekeningen maakt op het whiteboard.
`Ik kom er zo aan', wuift ze door de openstaande deur. Een paar minuten later snelt ze met een waterkoker de Ridderzaal binnen, zoals de ISO-bestuurders hun gezamenlijke lunchruimte veelzeggend hebben gedoopt.
Hofmijster heeft er net een week kerstreces opzitten. `Hard nodig, want december was behoorlijk hectisch', zegt ze. `We hebben een onderzoek laten doen waaruit blijkt dat twintig procent van de studenten vanwege financiële redenen stopt met zijn studie als de plannen van Rutte doorgaan. Eindelijk harde cijfers. Dat rapport wilden we tegelijk uitbrengen met het bekostigingsdebat dat voor twee december in de Tweede Kamer gepland stond. Ik had net de NOS aan de lijn om te kijken of we dat in het ochtendnieuws of in het avondnieuws zouden brengen. Tja, en toen ging Bernhard dood.'
Hofmijster schenkt kokend water in twee kopjes. `Daardoor werd het hele debat uitgesteld en dus moesten we een week later opnieuw pieken. Dat kostte een hoop energie.'
Maar energie steekt ze graag in een dermate ingrijpende maatregel: de invoering van leerrechten, een persoonsgebonden budget waarmee een student binnen vijf en een half jaar onderwijs kan inkopen. Daarna wordt studeren erg duur: 4500 euro per jaar. Hofmijster: `Op zich vinden wij vraaggestuurd onderwijs een goede zaak. Alleen zitten er nog een hoop haken en ogen aan. Mark Rutte wil met zijn plan de instellingen motiveren: studenten kunnen straks met de voeten stemmen en hun persoonlijke budget aan een andere instelling besteden. Wij denken echter dat studenten helemaal niet zo mobiel zijn. Als iemand heeft gekozen voor een bepaalde stad en daar net zijn leven heeft opgebouwd dan gaat `ie niet na een jaar weer weg. Bovendien sluiten de curricula niet aan. Wie een jaar bedrijfskunde in Groningen heeft gedaan kan niet zonder vertraging overstappen naar Utrecht.'
Op dit moment is de eerste zorg voor het ISO de termijn van vijf en een half jaar die Rutte voorstelt. `Uit ons onderzoek blijkt dat studenten uit angst voor dat enorme collegegeld genoegen gaan nemen met lagere cijfers en niet meer kiezen voor die interessante maar tijdrovende stage in het buitenland. De negatieve impact is zo groot. We denken dat Rutte ook wel is geschrokken van ons onderzoek. Nee, dat zegt hij niet zelf. Maar zijn persvoorlichter belde ons zorgelijk op. Ze hadden van de NOS gehoord dat wij met een onderzoek zouden komen. Waar dat dan over ging, want daar schrokken ze toch wel van.'
Het ISO pleit voor minimaal drie jaar uitlooptijd in plaats van anderhalf. Hofmijster: `Een aantal partijen steunen ons daarin'. Mark Rutte, die zelf acht jaar over zijn studie geschiedenis deed, noemde een dergelijke uitlooptijd eerder decadent. `Daar krijg ik echt jeuk van', zegt Hofmijster geïrriteerd. `Zo makkelijk om dat te zeggen. Wij zijn niet de beschermengelen van de langzame student, maar we komen wel op voor studenten die bijvoorbeeld een extra stage willen doen.'
De nieuwe wet gaat volgens Hofmijster dit voorjaar al naar de kamer. `Rutte wil veel en hij wil het snel. Wij krijgen het dus druk de komende maanden. We zijn een lobbypartij en moeten onze standpunten aan de man brengen. Inmiddels weet ik een beetje hoe dat werkt. Als buitenstaander heb je geen idee van al die overleggen, telefoontjes en netwerken. Waar reageren we wel en niet op? Wat ik echt geleerd heb: hoe hoog ze ook in de boom zitten, ze hebben een telefoonnummer. Je kunt ze gewoon opbellen. Je hebt veel meer stem dan je denkt. We mailen met kamerleden, zij mailen ons. Dit komt in de kamer, wat vinden jullie? We gaan langs op het ministerie, praten met ambtenaren. We hebben te maken met de pers, ik ben bijvoorbeeld twee keer in Nova geweest. Dat is natuurlijk superspannend. Je moet scherp zijn. Aan het begin van het jaar heb ik daarom ook mediatraining gevolgd. Het zijn vooral praktische dingen waar je op moet letten. Kijk je vragensteller aan. En niet wiebelen!'
Hofmijster neemt haar taak serieus. `Er wordt hard gewerkt hier. Als we onze mond niet opentrekken dan blijkt dat ze in Den Haag niet altijd het beste met studenten voorhebben. We zijn echt nodig. Neem nu bijvoorbeeld het bindend studieadvies. Rutte's laatste plan was om dat voor alle jaren te laten gelden: studenten kunnen dan ieder moment worden weggestuurd. Daar reageren we onmiddellijk op. Maar het ISO wil niet overal nee tegen zeggen. We willen meedenken, niet domweg scoren. Men zegt wel dat wij tot in den treure pragmatisch zijn. Dat is dan maar zo. Ik zit liever aan tafel voor een constructief gesprek dan dat ik zonder resultaat mijn stokpaardjes blijf berijden.'
Aan het begin van het collegejaar presenteerde het ISO zijn tienpuntenplan en stuurden dat naar alle colleges van bestuur. `Van de UT hebben we nog geen reactie gehad.' Hofmijster lacht. `Misschien dat de nieuwe rector eens komt praten? Een van onze punten is dat begeleiding en voorlichting vaak tekort schieten. Toen ik naar de open dag in Twente kwam zeiden ze dat ik perfect begeleid zou worden. Ik heb twee keer een brief in de bus gehad, dat was het. Ook zouden we graag meer flexibiliteit in het onderwijsprogramma zien. Het leukste vak dat ikzelf ooit heb gevolgd, was een vak dat we samen met vijf studenten en professor Jan Telgen bedacht hebben. Gewoon, omdat wij over dat onderwerp graag meer wilden weten.'
In de zomer keert Hofmijster terug naar Enschede. Daar wil ze nog niet aan denken. `Deze baan bevalt prima. Het werk is zo veelzijdig. Ik ben gewoon mee aan het praten over een nieuwe wet!'
Wat wel tegenviel was de werkdruk. `Ik ben niet vies van werken, maar soms draai ik weken van zeventig uur. Het komende half jaar moet ik dat beter gaan doen. Maar het blijft superleuk hoor. Nu heb ik bijvoorbeeld een uitnodiging van de Amerikaanse ambassade liggen. Of we komen dineren. Bizar toch? Er is een wereld voor me opengegaan die ik heel interessant vind. Ik moet straks echt terugverhuizen naar Enschede, anders maak ik TBK niet af.'
Het wordt schemerig in de Ridderzaal. `Hoe laat is het?', vraagt Hofmijster. `Om half zes staat mijn dispuut Mnemosyne hier op de stoep.' Schuldbewust: `Ik heb weinig tijd. Dus komen ze hier. Maar ik zei: geen idee waar we in Utrecht uit moeten. Daar ben ik in de afgelopen maanden namelijk niet aan toe gekomen. Erg hè?'
Madelein Hofmijster: `Er is een wereld voor me opengegaan' (Foto Hans Stakelbeek)
