Een apparaat dat prima functioneert, zonder dat de maker precies weet waarom. Waar menig ingenieur allang blij is, blijft dit fenomeen bij dr. Han Gardeniers van de biosensoren-groep (EWI) tot in lengte van dagen knagen. Het druist in tegen zijn filosofie: om in toepassingsgericht onderzoek verder te komen is het nodig cruciale onderdelen fundamenteel uit te lichten, dieper te bekijken, desnoods eerst een stap terug te doen. Pas bij voldoende begrip kan onderzoek een nieuwe richting krijgen. `Wie weet welke mogelijkheden je onbenut laat?'
Gardeniers mag de komende vijf jaar een onderzoekslijn naar eigen inzicht invullen met de VICI-subsidie van NWO. Hij is van plan drie promovendi te laten werken aan evenzovele concepten voor toepassingen van microreactoren. Het bedrag van 1,25 miljoen euro zal daar grotendeels aan op gaan, zeker wanneer hij de benodigde cleanroomfaciliteiten bij Mesa+ meerekent. `Een mooi resultaat is wanneer een groot chemisch bedrijf één van deze concept-ideeën in hun R&D opneemt om het te maken tot een volwaardig product.'
Gardeniers denkt bijvoorbeeld aan elektrisch gecontrolleerde adsorptie (hechting) van enzymen aan oppervlakken om daarmee biokatalyse te doen. `Die adsorptie is een belangrijk onderwerp in de moderne chemie en tot op zekere hoogte voor medische toepassingen', zegt Garderniers. `Op kleine schaal kun je met lage spanningen deze adsorptie verbeteren om zo reacties zuiverder en efficiënter te laten verlopen. Door elektrische velden aan- en uit te schakelen is het mogelijk specifieke moleculen op hun plaats te houden.'
Behalve als universitair onderzoeker werkte Gardeniers in het bedrijfsleven. Bij UT spinoff Kymata (voorheen Twente MicroProducts, nu actief onder de naam C2V) werkte hij aan optische switches en signaalverzwakkers, producten die hun weg naar de markt vonden. Bij Micronit Microfluidics deed hij ervaring op met microfabricage-technieken en microsystemen vervaardigd uit glas.
Vanuit die ervaringen heeft hij de overtuiging dat het met microreactoren mogelijk is tot vernieuwende concepten voor chemische syntheses te komen. Gardeniers: `Net als een chemicus streef ik schone productie na, alleen kun je zeggen dat ik de problematiek precies van de andere kant benader, zeg maar als apparatenbouwer, meer vanuit een fysische achtergrond. Hoewel ik in Nijmegen scheikunde heb gestudeerd, beschouw ik mijn kennis van de moderne chemie op dit moment als ontoereikend. Ik heb wel mijn contacten maar iedereen die actueel verstand heeft van katalytische en biokatalytische processen en van organische synthese mag van mij participeren. Zo kunnen we tot een mooie symbiose komen.'
Als onderzoeker praat Gardeniers sowieso graag met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven. Het achterste van hun tong zullen ze niet snel laten zien maar wie goed tussen de regels door luistert, krijgt belangrijke informatie. Zo meent de UT-onderzoeker enige scepsis te bespeuren bij een grootschalige inzet van reactorprincipes die het moeten hebben van de kleine schaal.
`Er is een misverstand dat de microkanalen snel zouden dichtslibben. Ik snap wel dat je geen polymerisatie- en kristallisatieproducten op de wand moet krijgen maar volgens mij zijn daar wel oplossingen voor te verzinnen. Jammer dat sommige Nederlandse fabrikanten daar conservatief in zijn. In Japan hebben ze een groot aantal microreactoren bij elkaar geplaatst in een ruimte van slechts twee kubieke meter. Daarmee kan men 30 ton polymeer per jaar produceren, een hoeveelheid waar anders een complete fabriek voor nodig is. Daar hoor ik niemand over klonteren...'
Zie ook bericht op de voorpagina
Han Gardeniers (Foto Arjan Reef)
