Bij de jaaropeningen spuwden hogescholen en universiteiten hun gal over de zogeheten efficiencykorting. De studenten bleven bij deze bezuinigingsronde buiten schot, maar voor hoe lang?
De tot 143 miljoen euro in 2006 oplopende korting is volgens de bestuurders 'onbegrijpelijk', 'funest' en 'een regelrechte ramp'. Bestuursvoorzitter Norbert Verbraak van hogescholenkoepel Fontys noemt verhoging van het collegegeld van bijna 1400 tot 2500 euro onvermijdelijk. Die opmerking leidde meteen tot een lange lijst kamervragen van de PvdA.
Het collegegeld staat al langer hoog op de agenda. Medio augustus betoogde het Centraal Planbureau nog dat -weliswaar- kleine veranderingen een verwaarloosbare invloed hebben op de toegankelijkheid van het hoger onderwijs.
Vooralsnog wil Nijs echter net zo min als een kamermeerderheid sleutelen aan de hoogte van het collegegeld. Overigens is ze wel voorstander van collegegeldifferentiatie voor opleidingen met een 'meerwaarde', zo gaf ze onlangs aan tijdens een kamerdebat.
Anderzijds worden universiteiten en hogescholen geacht bij te dragen aan de kenniseconomie, hebben ze hun handen vol aan de overgang naar het Angelsakische model en zal de buitenlandse concurrentie toenemen. De kwaliteit moet dus omhoog, met minder geld.
Misschien zijn de beleidsmakers geïnteresseerd in een ander studietje dat het Centraal Planbureau in juli in de week legde. In het stuk worden de financiële gevolgen doorgerekend van de vervanging van de huidige studiefinanciering door een sociaal leenstelsel of academicusbelasting.
Volgens dat stelsel betaalt een afgestudeerde de kosten voor zijn studietijd terug via een inkomensafhankelijke belasting. Als de overheid volledig ophoudt om studenten te subsidiëren, levert dat een besparing van maximaal 3,2 miljard op. De toegankelijkheid van het onderwijs blijft, aldus het CPB, gewaarborgd: niemand hoeft immers geld mee te brengen om aan een studie te beginnen. Betalen hoeft pas later.
De reacties uit het veld zijn wisselend. OC&W noemt het werkstukje 'interessant'. De HBO-raad is 'meer dan bereid' om te praten over omvorming van de studiefianciering. Wel stelt de hogescholenkoepel dat studenten uit minder bemiddelde gezinnen traditioneel terughoudender zijn met het aangaan van financiële verplichtingen.
De VSNU wijst op het belang van de toegankelijkheid van het hoger onderwijs. Die zou volgens studentenbond LSVb worden bedreigd als niet tegelijkertijd het collegegeld wordt afgeschaft.
En Nijs? De staatssecrataris wil de discussie aangaan over wat van de overheid mag worden verwacht, wat de instellingen zelf kunnen bekostigen en wat studenten kunnen bijdragen. Voorlopig wijst de bewindsvrouw de studietaks blijkbaar niet af. Wellicht zal hierovermeer duidelijkheid komen op en na Prinsjesdag.
