Tot vorige week werkten enkele UT'ers in relatieve anonimiteit aan het zogenoemde Elbe-project. Maar als gevolg van de catastrofale overstromingen in Duitsland is het onderzoek van Civiele Techniek ineens razend actueel.
Koen van der Wal en Denie Augustijn zijn twee van de vijf onderzoekers die op de UT werken aan het Elbe-project. Omdat hun 'bazen', professor Wind en universitair docent De Kok, niet aanwezig zijn heeft de pers het op hen gemunt. 'NRC, De Volkskrant en RTL-Nieuws hebben we al gehad', verzuchten beiden.
Leuk toch, als je onderzoek ineens zo in de belangstelling staat?
Van der Wal: 'Jazeker. Het is heel apart. Wij zijn er al ruim een jaar mee bezig en dan ineens wordt het actueel en staat de pers op de stoep.'
Augustijn: 'Die wil uiteraard alles weten over overstromingen en wat er tegen te doen valt. Begrijpelijk. Maar het Elbe-project draait om meer dan overstromingen alleen.'
Wat moeten we ons dan voorstellen bij het Elbe-project?
Van der Wal: 'Al sinds de val van de muur werkt men in Duitsland aan de verbetering van de Elbe. Men ontdekte dat het water sterk was vervuild en de civiele werken in slechte staat verkeerden. Vanaf dat moment is er veel geld gestoken in onderzoek. Dat is alleen erg versnipperd gebeurd. Wij willen nu al die gegevens bij elkaar brengen in een DSS, een Decision Support System.'
Augustijn: 'Professor Wind heeft veel ervaring met zulke systemen. Op internationale congressen en symposia heeft hij daar in het verleden veel over gesproken. Kennelijk was de Bundesanstalt für Gewässerkunde, de Duitse Rijkswaterstaat, van zijn kennis gecharmeerd, want hem is gevraagd de informatie bijeen te brengen. Uiteraard werken we samen met andere instanties in Duitsland en Nederland, waaronder de universiteit van Osnabrück.'
En het doel is?
Van der Wal: 'We brengen het hele riviersysteem in kaart en betrekken daarbij zoveel mogelijk relevante aspecten. Zo ontstaat een computermodel waarmee we effecten van bijvoorbeeld de verlegging van een dijk op de scheepvaart of op de rivierkwaliteit kunnen meten.'
Augustijn: 'Het is een systeem voor de lange termijn en dus niet geschikt voor real-time planning, het van uur tot uur voorspellen wat een vloedgolf gaat doen. Dat kunnen ze in Duitsland trouwens goed. Alleen is het te laat om op zo'n korte termijn nog maatregelen te nemen.'
Wat moeten ze dan doen in Duitsland?
Van der Wal: 'Moeilijk te zeggen. In Nederland hebben we natuurlijk wel wat ervaring met water. Momenteel speelt hier de discussie over het onderwater- zetten van gebieden om andere te sparen. Dat is een mogelijkheid. Maar in ons vlakke land gelden heel andere regels dan in heuvelachtig gebied. En als het water zo snel stijgt, dan kun je weinig meer dan zandzakken neerleggen of op de juiste plek dijken doorsteken.'
Augustijn: 'Bovendien is dit een zeer extreme situatie waartegen je je moeilijk kunt wapenen. Je kunt hooguit proberen het in de toekomst te voorkomen. Ons model kan helpen om te beslissen welke beheersmaatregelen, zoals dijken verleggen en waterbergend gebied creeëren, het beste effect hebben. Je kunt de rivier meer ruimte geven. Of proberen om stroomopwaarts, daar waar de neerslag valt, het water vast te houden. Maar helemaal voorkomen kun je een overstroming nooit. Al was het alleen maar vanwege de kosten. Een overheid kan niet de helft van haar begroting aan hogere dijken besteden.'
Dus ook Nederland maakt nog altijd kans op een dergelijke catastrofe?
Van der Wal: 'De dijken in Nederland zijn zo gebouwd dat eens in de 1250 jaar een overstroming kan optreden. Maar dat is een kans, een berekening. Het kan wel vaker gebeuren. Eigenlijk is het een soort schijnveiligheid. We wonen nu eenmaal in een risicoland. Wat water betreft dan.'
Augustijn: 'Ik vind dan ook dat we mensen die bij een rivier wonen meer bewust moet maken van de gevaren. Wanneer men voorbereid is zal er meer begrip zijn voor bijvoorbeeld evacuaties.'
Jullie volgen de gebeurtenissen natuurlijk op de voet.
Van der Wal: 'Zeker. Achter mijn bureau is een overstroming toch vooral een modeluitkomst. En dan zie je ineens wat zo'n overstroming werkelijk kan aanrichten. Er gaan mensen dood, de schade loopt in de miljarden. Je ziet mensen in paniek zandzakken vullen. Je onderzoek wordt ineens erg reëel.'
Augustijn: 'Ik vind het erg aangrijpend, temeer omdat ik pas in het gebied op vakantie ben geweest. Ik heb de Elbe daar zien stromen. Het is enorm om te zien hoe hoog het water nu staat.'
Jannie Benedictus
Koen van der Wal en Denie Augustijn: ...leuk, al die journalistieke belangstelling...
