Wat deed paars zo verschrikkelijk fout op het gebied van integratie en grotestedenbeleid dat ze dit ze op zo'n afstraffing is komen te staan?
'Paars heeft een nadrukkelijke poging gedaan om zowel het integratie- als het grotestedenbeleid van de grond te krijgen: in het eerste kabinet met een staatssecretaris op die post en in Paars II met een minister. Aan aandacht en geld voor de problematiek heeft het niet ontbroken. Ook het stemgedrag in de grote steden kun je niet zonder meer zien als een motie van wantrouwen tegen het Paarse grotesteden- en integratiebeleid: weliswaar ligt in Rotterdam en Den Haag het aantal LPF-stemmen ver boven het landelijk gemiddelde, maar in Amsterdam en Utrecht ligt het er onder.
'Het is interessant om te onderzoeken waar de verschillen tussen die steden - met een vergelijkbare minderhedenproblematiek - vandaan komen. Het integratie- en grotestedenbeleid van het kabinet stelde de gemeenten in de gelegenheid om dat beleid samen met de lokale bevolking verder te ontwikkelen en uit te voeren. De steden zijn daar verschillend mee omgegaan. Dat is misschien een verklaring voor het verschil in LPF-stemmers per stad. Wellicht is het beleid in sommige steden toch te veel een bestuurlijke aangelegenheid geweest, waarbij is verzuimd aan de mensen in de wijken duidelijk te maken dat er aan hun problemen werd gewerkt. Dan krijg je al snel dat men zegt: 'Ze houden zich niet met onze problemen bezig.' Bovendien kost het natuurlijk tijd voordat het effect van het beleid zichtbaar wordt. Maar juist dan is een goede communicatie belangrijk: mensen moeten weten dat ze serieus genomen worden en te horen krijgen 'we zijn jullie niet vergeten.'
Wat moeten een nieuw kabinet en de besturen van probleemgemeenten de komende jaren beter doen?
'Het is natuurlijk niet alleen een kwestie van communicatie. Er zijn te veel plannen bedacht in stadhuizen, zonder de mensen erbij te betrekken. De vraag is dan niet alleen: hebben we de problemen goed aangepakt, maar ook: hebben we wel de goede problemen - dus de problemen van de buurtbewoners - aangepakt. Het moeilijke daarbij is dat 'de buurtbewoner' natuurlijk niet bestaat. In veelbuurten hebben we te maken met mensen die elkaar letterlijk en figuurlijk niet begrijpen. Je moet je dus heel goed afvragen hoe je de verschillende groepen met hun culturele diversiteit kunt bereiken. De aanpak bij de opbouw van de wijk Roombeek in Enschede is een goed voorbeeld hoe je dat kunt ondervangen.
'Daarnaast moet je bij het vormgeven van integratiebeleid goed opletten dat er in de betreffende buurten ook autochtonen wonen, die niet onder het integratiebeleid vallen. Vaak zitten die mensen in een vergelijkbare sociaal-economische situatie als de allochtonen en krijgen ze het idee dat ze ten onrechte vergeten worden. Daarom is het belangrijk dat er een algemeen achterstandsbeleid gevoerd wordt, in plaats van een minderhedenbeleid dat toegespitst is op specifieke groepen. Een verdere integratie van het minderhedenbeleid en het grotestedenbeleid ligt daarom voor de hand.'
Is een LPF-minister volgens u in staat om - op grond van het eigen 'partijprogramma' - een zinnig grotestedenbeleid te voeren?
'De LPF heeft de motivatie om iets aan die problematiek te doen en gezien de verkiezingsuitslag hebben ze ook de nodige geloofwaardigheid bij een groot aantal kiezers. Op zich is het moedig dat ze deze weerbarstige problemen willen aanpakken. Maar waar ik mijn twijfels over heb is of de LPF afstand kan nemen van de manier waarop ze tot nu toe vaak over autochtonen gepraat heeft. Het associëren van de religie van een belangrijke bevolkingsgroep met achterlijkheid draagt niet bij aan een gunstig klimaat. Problemen duidelijk benoemen en aanpakken is prima, maar aanzetten tot verdeeldheid staat haaks op een succesvol integratiebeleid.
'Aan de rellen in Engelse en Amerikaanse steden kun je zien waar het naar toe gaat als er bij een minderheidsgroep het idee bestaat van 'het is wij tegen zij'. Als dat beeld eenmaal bestaat ben je 40 jaar bezig om de gevolgen daarvan weer weg te werken.'
