De Europese regeringsleiders willen veel meer geld in onderzoek steken om met de VS en Japan te concurreren. Het kabinet-Kok reserveert alvast 800 miljoen euro aan aardgaswinsten voor investeringen in de 'kenniseconomie'. Toch klinken er twijfels over deze aanpak.
Wie alleen afgaat op de vele miljarden die er omgaan, kan de conclusie trekken dat er slechtere tijden geweest zijn voor het wetenschappelijk onderzoek. Voor bedrijven lijken de gouden tijden al helemaal aangebroken: terwijl ze zelf op research bezuinigen, zorgt de overheid dat een groeiend deel van het 'publieke' onderzoek gericht wordt op economisch relevante thema's. Voeg daarbij de plannen voor nog meer stimulerende maatregelen, en er lijkt niets meer te klagen.
Toch klinken er steeds meer twijfels over de koers van het wetenschapsbeleid. Die geluiden komen zowel van universiteiten als bedrijven en onafhankelijke instanties.
De universitaire klachten klinken het meest vertrouwd. Ze gaan over ongewenste bemoeienis van overheden en bureaucratie van Europese onderzoeksfondsen. Die praten niet over de inhoud van het onderzoek maar over het aantal deelnemende Fransen of Italianen, klaagde de fysicus Ad Lagendijk bij een debat op de Universiteit van Amsterdam. Extra geld is dan niet altijd een stimulans voor grensverleggende wetenschap. Volgens Lagendijk is Europa zelfs een "ramp voor de wetenschap". Intussen krijgen de universitaire klagers steun uit minder voorspelbare hoek. Zo wijst de Adviesraad voor Wetenschaps- en Technologiebeleid (AWT), die ook leden uit het bedrijfsleven telt, erop dat schijnbaar gulle subsidiegevers steeds vaker van onderzoekers eisen dat die ook 'eigen' geld in een project steken. Door deze matching-eis is er bijna geen ruimte meer voor werkelijk ongebonden onderzoek.
Deze klacht werd de afgelopen dagen nog eens onderstreept door de Stichting Technische Wetenschappen. Deze organisatie is zelf bij uitstek gericht op toepasbaar onderzoek, maar signaleert tegelijk dat de voedingsbodem van langlopend fundamenteel onderzoek aangetast dreigt te raken. Volgens vertrekkend STW-directeur dr. L. (Leo) Halvers dreigt daarmee de basis voor toekomstige innovaties weg te vallen.
