'Zonder sterk kennispark heeft UT geen toekomst'
Het college en de Raad van Toezicht hopen maandag op een helpende hand uit Den Haag. Hugo Barbas ziet dat niet gebeuren en treedt af. Wat verwacht u van dat gesprek?
'Je weet natuurlijk nooit wat er in verkiezingstijd voor verrassende dingen kunnen gebeuren, maar ik acht de slaagkans gering. Bovendien kan ik me voorstellen dat Hermans een beslissing over zulke extra uitgaven graag doorschuift naar een volgende kabinetsperiode. Ik vrees toch dat de UT zelf de broekriem zal moeten aanhalen en veel geld tevoorschijn moet halen.
'Vergeet niet dat het vastgoed maar de helft van het probleem is in Enschede. Los van de nieuwe investeringen is er al een tekort van 20 miljoen gulden op de reguliere begroting. Er is langzamerhand een beeld ontstaan dat het vastgoedplan zo duur is. Ik heb daarom wel eens geroepen: 'bouw dan de helft!'. Gevolg is dan wel dat je sommige faculteiten moet sluiten en afstoten. Maar doe dat dan ook.'
Snijden tot in het bot dus. Wat Barbas niet wilde.
'Waar het op de UT aan ontbreekt is draagvlak om de ingrijpende bezuinigingen die nodig zijn ook door te voeren. Het hele college en met name de decanen moeten bereid zijn om de tering naar de nering te zetten. Er heerst nu binnen de UT nog te veel het idee van 'wij hebben recht op subsidie'. Ik zal niemand het recht bestrijden om in Den Haag nog meer subsidie te vragen - en proberen kun je het altijd - maar ik verwacht er niet al te veel van.'
Ook niet als de UT aantoont dat haar positie als campusuniversiteiteen bijzondere is en dat Twente sinds 1995, bij de overdracht van de rijksgebouwen, benadeeld is ten opzichte van andere universiteiten?
'Misschien ligt er nog ergens een prachtig budget en kun je een keer heel erg mazzelen. Dat zou heel mooi zijn en ik hoop met iedereen mee dat het lukt. Maar als je naar Delft en Eindhoven kijkt dan is de situatie daar toch redelijk vergelijkbaar en kun je niet zeggen dat de UT een uitzonderlijke positie inneemt. Ook al is het onderhoud van een campus misschien duurder, aan de andere kant zijn de bouwkosten in Twente weer wat lager. Maar los van de oorzaken: het is wel zo dat de UT inmiddels in grotere problemen verkeert dan andere universiteiten.
'Maar stel dat je al extra geld loskrijgt voor de UT. Dan is dat een precedent voor alle universiteiten en leidt dat tot veranderingen in het systeem.
Systeemverandering in de zin van: toch weer één (rijks)fonds voor de investeringen in onderwijsgebouwen, waar sommigen voor pleiten? In Zweden en Australië grijpt de overheid daar ook weer op terug na een doorgeschoten privatiseringsoperatie ...
'Dat is toch een andere situatie. Daar zijn de rijksgebouwendiensten eerst verkocht aan particuliere beleggers. Die diensten worden nu weer teruggekocht, omdat ment terugkomt van het idee dat de markt het allemaal beter kan. Hier in Nederland is het zo dat de universiteiten hun vastgoedexploitatie zelf doen, maar daar geld bij tekort komen.
'De essentie is: is de minister bereid om meer geld uit te geven aan hoger onderwijs. En of hij dat nou doet door meer geld uit te geven aan gebouwen, of aan de bijdrage per student, aantallen afgestudeerden, of andere productie: het kost altijd meer belastinggeld. Als de minister er al voor kiest om, via een fonds, meer geld aan gebouwen te besteden, weet ik niet of je daar wel zo blij mee moet zijn. Het lijkt mij dat het de keuze van de universiteiten zelf moet blijven of ze meer geld uitgeven aan research, onderwijs of gebouwen.'
U zat als plaatsvervangend directeur-generaal van de Rijksgebouwendienst dicht bij het Haagse vuur toen de universiteiten in 1995 hun gebouwen cadeau kregen. Wat is er toen fout gegaan?
'Natuurlijk kun je zeggen dat er bij die decentralisatieoperatie minder geld is meegegeven dan nodig was, zoals dat zo vaak gaat bij dat soort operaties. Het geld wat er was, is verdeeld. Iedereen wist waarschijnlijk toen al dat dat te weinig was, maar niemand wist hoeveel.
'Anderzijds heb ik niet de indruk dat men bij de universiteiten toen geld is gaan reserveren, maar juist - ook bij de UT - een beetje te ruim is gaan leven.'
Weinig kans op hulp uit Den Haag dus. Maar wat zijn dan mogelijke oplossingen? Grond en gebouwen verkopen?
'Daar los je alleen de korte termijnproblematiek mee op. Stel, je hebt een huis en je vrouw geeft meer uit dan jij verdient. Als je dan je huis verkoopt en in een huurhuis trekt, kun je een tijdje aardig leven. Maar als je in de nieuwe situatie hetzelfde blijft uitgeven, lost dat niks op, want of je nu rente en aflossing betaalt aan jezelf of huur aan een ander maakt in feite niet uit. Op termijn heb je helemaal niets meer.
'Als je samen met de gemeente het kennispark gaat opzetten en ontwikkelen, en dus bedrijven toelaat op de campus, dan kan dat tussen de 30 en 60 miljoen euro opleveren, heb ik ooit eens getaxeerd. Dat is wel iets, maar lang niet genoeg om het vastgoedplan mee te bekostigen. Bovendien zou ik die opbrengsten dan niet inzetten voor renovatie en nieuwbouw, maar investeren in onderwijs en onderzoek. Natuurlijk moet je dat kennispark wel ontwikkelen, maar vooral om de toekomst van de universiteit veilig te stellen. Want zonder een sterk kennispark heeft de UT in mijn ogen geen toekomst.'
Verhuizen?
'Ook dat heb ik wel eens doorgerekend: alles verkopen en heel ergens anders naartoe gaan. Maar je houdt hetzelfde probleem. Het is nu eenmaal niet zo dat de UT-campus de grondprijzen oplevert die in de Randstad worden betaald. Verkoop levert dus nooit genoeg geld op om ergens anders in Nederland opnieuw te beginnen. En met de campus gooi je dan natuurlijk iets unieks weg: Delft noemt zichzelf graag een campusuniversiteit, Eindoven bouwt zelfs een campus ... Dus die campus moet je blijven uitnutten en ik denk ook wel dat die toekomst heeft. Het is helaas alleen zo dat de UT teveel uitgaven heeft, en omdat 90 procent van die uitgaven naar mensen gaat, heeft de UT dus teveel mensen. Maar ik ben maar een vastgoeddeskundige, dus verder ga ik niet.'
Menno van Duuren
Jos Huijbregts:...campus moet je blijven uitnutten...
