Zo spraakmakend als zijn voorganger Kees LePair, die tijdens het gesprek opeens opduikt in de STW-burelen, is Halvers (61) nooit geweest. Ondanks zijn zorg over de plaats van wetenschap en technologie in Nederland, heeft hij zich niet, zoals LePair, openlijk in de media kwaad gemaakt over 'het onbenul': 'Dat heb ik ook nooit gewild. Elke poging om Kees te imiteren of zelfs te overtroeven, is bij voorbaat gedoemd te mislukken.'
Drie jaar geleden begon Halvers bij STW, als opvolger van LePair, die achttien jaar de kar had getrokken. Gepokt en gemazeld in de research en het management ervan, onder meer als directeur van het toenmalige Koninklijke/Shell Laboratorium Amsterdam, begon hij aan een meer ambtelijke baan. Hij stond niet te trappelen van ongeduld, geeft Halvers toe: 'Voor de tijd na Shell had ik een aantal aardige activiteiten opgelijnd, en dit was toch wel even iets anders. Maar het is absoluut een leuke klus geworden.'
Bladerend in een boekje met medisch-technologische projecten van de stichting: 'Kijk, dit is gewoon prachtig! Een apparaatje waarmee je de blaasdruk kunt meten zonder een catheder in te hoeven brengen. Buitengewoon plezierig voor oude mannetjes! Soms simpele oplossingen waarvan je zegt: dat had ik ook kunnen bedenken. Maar de kunst is het dan ook nog even te doen...en te vermarkten.'
De Technologiestichting STW, in 2001 goed voor nieuwe 82 tweede geldstroomprojecten van in totaal 38 miljoen euro, is onder Halvers' bewind zakelijker geworden, systematischer, de bedrijfsprocessen zijn gemoderniseerd. Lachend: 'Zet de deur eens open, dan kan Kees het ook horen.' Die stroomlijning was volgens de scheidend directeur nodig om flexibel te kunnen reageren op veranderingen. 'We zien dat de R&D die bedrijven nog zelf doen, veel meer is gericht op de korte termijn. Het langeretermijn werk wordt door universitaire onderzoekers in de tweede en derde geldstroom uitgevoerd. Universiteiten gaan daarin mee want de druk op de eerste geldstroom is groot. Goede afspraken tussen bedrijven enuniversiteiten zijn essentieel. Ook op onze organisatie komt veel af. Zo merken we dat de consortia die meedingen naar de nieuwe ronde ICES-gelden, 0,8 miljard euro, steeds vaker een beroep doen op onze expertise. Op zich een compliment, maar hoe moeten we het organiseren?'
Overhevelen
Bij een eerder gesprek, drie jaar geleden voor UT-Mediair, uitte Halvers nog stevige kritiek op de 'dieptestrategie' van minister Ritzen. Vijfhonderd miljoen gulden uit de eerste geldstroom wilde de onderwijsminister overhevelen naar de tweede, voor de echte toppers. 'Die overheveling is er nooit van gekomen. Nu zijn we druk met de Vernieuwingsimpuls, op zich een uitstekend initiatief voor goede onderzoekers. Maar wat er gebeurt is dat er geld uit de tweede naar de eerste geldstroom wordt overgeheveld! STW financiert op deze manier onderzoek dat niet altijd voldoet aan de maatstaven die we zelf hanteren voor onze projecten. Zoals de utilisatie-doelstelling. Echt een goede ontwikkeling kan ik dat niet noemen. Dit gaat ten koste van excellent wetenschappelijk onderzoek.'
Destijds waren de verhoudingen met NWO niet best. 'Dat is nu in beter vaarwater gekomen. Maar het leverde een hoop bestuurlijk gedoe op. Met de erkenning van de status aparte voor STW zijn we nu een heel eind op streek. De afspraken moeten nu goed worden vastgelegd in het NWO-reglement. Mijn opvolger hoeft zijn tijd dan niet meer met dit soort zaken te verdoen.'
Een opvolger die trouwens nog niet zo eenvoudig is te vinden: hij of zij moet zowel de wereld van de universiteiten als die van de industrie door en door kennen, en een goed netwerk hebben in het Haagse.
Als iets de afgelopen drie jaar heeft gekenmerkt, is het de toegenomen aandacht voor Intellectual Property Rights en, wat Halvers noemt, 'kennishandel'. Dat heeft gevolgen voor de manier waarop STW-projecten gemanaged worden, waarbij gedurende de hele looptijd van een project nog meer aandacht wordt gegeven aan IPR- zaken. Halvers is voorstander van honoreringsvoorwaarden voor al het tweede geldstroom onderzoek, met daarbij een goede regeling voor het intellectuele eigendom. 'Universiteiten zijn wat dat betreft nog vrij naief, en ik moet zeggen, ze hebben hun zaakjes vaak niet op orde.'
Geen issue
De zorg die Leo Halvers drie jaar geleden uitte over de positie van wetenschap en technologie in Nederland, is er nog steeds. Hoe komen we van 'Nederland distributieland' naar 'Nederland kennisland'? Destijds was er weinig aandacht in het regeerakkoord voor wetenschap en technologie en nu is de situatie gezien de partijprogramma's niet veel beter. Zorgelijk, vindt Halvers: 'Er is wel aandacht voor zaken als ICT, nanotechnologie en genomics . En het ICES/KIS3 initiatief is natuurlijk indrukwekkend. Maar kijk eens wat er gebeurt in bijvoorbeeld de weg- en waterbouw, bouwkunde,wiskunde en op allerlei andere gebieden die misschien minder modieus zijn. We moeten eens nadenken over de toekomst van dit land.'
De universiteiten mogen wat hem betreft zelf ook wel eens wat verder denken dan in termen van onderlinge concurrentie. 'Waarom niet het advies van de AWT 'Vitaliteit en kritische massa' gevolgd en 'ruilverkavelen'? Activiteiten dáár concentreren waar je de kritische massa hebt en de kans op succes het grootst is?'
Wiebe van der Veen
Leo Halvers: 'We moeten eens nadenken over de toekomst van ons land.'
