In de natuurwetenschappen is de voertaal al jaren Engels, maar ook binnen de gedrags -en geesteswetenschappen verliest het Nederlands terrein. De KNAW heeft op zich niets tegen het Engels. Een mondiale lingua franca heeft nu eenmaal grote voordelen. Maar, schrijft de 'Commissie Nederlands als wetenschapstaal' in haar advies van eind maart, ook het Nederlands verdient bescherming van overheid èn universiteiten. Wetenschappers moeten hun werktaal kiezen op grond van het onderwerp en de context waarbinnen zij opereren. Dat dient ook een nationaal belang: immers als wetenschappers niet meer publiceren in hun landstaal dan heeft dat een verarming van die taal tot gevolg.
'Bij ons is er juist een beweging de andere kant op', zegt professor Peter Jan Schellens, hoogleraar toegepaste taalkunde aan de UT-afdeling Communicatiewetenschap desgevraagd. 'Wij werken binnen de nieuwe faculteit Gedragswetenschappen aan de opzet van een nieuw facultair onderzoeksinstituut, het Institute for Behavioral Research. Dat zal alleen Engelstalig publicaties honoreren.' De hoogleraar is daar eigenlijk niet zo blij mee. 'Ik kan me wel vinden in het advies van de KNAW. Kijk, in de technische wetenschappen is de voertaal al jaren Engels. Maar die wetenschappen zijn minder cultuurafhankelijk. Wij in de communicatiewetenschap hebben daarentegen ook een boodschap aan onze culturele omgeving, in dit geval het Nederlandse taalgebied. Vaak spelen onderzoeken zich af in een Nederlandstalige context.'
Schellens bespeurt ook bij andere instellingen een dwang tot publiceren in het Engels. 'Ik werk als redacteur voor het Tijdschrift voor Taalbeheersing, een Nederlandstalig wetenschappelijk blad. Het wordt voor ons steeds moeilijker om auteurs te vinden, terwijl het blad kwalitatief echt niet onder doet voor Engelstalige tijdschriften. Maar wanneer je in een internationaal tijdschrift publiceert, wordt dat aan de meeste universiteiten hoger gewaardeerd.'
De KNAW-commissie pleit in haar rapport dan ook voor een andere evaluatie. Immers, het huidige systeem dat het aantal publicaties per onderzoeker in kaart brengt, richt zich in feite slechts op Engelstalige publicaties. Een tweetalig wetenschappelijk landschap zou anders geëvalueerd moeten worden, vindt de commissie. Want niet alleen de taal bepaalt de relevantie en de kwaliteit van onderzoek.
