Op veel universiteiten begon het nieuwe jaar met een terugblik op de nieuwe politiek. Gemopper over bezuinigingen kon niet uitblijven.
Vooral in Nijmegen vielen kritische woorden. Collegevoorzitter Roelof de Wijkerslooth ergert zich aan de houding van de politiek, die ten onrechte de indruk zou wekken dat de kwaliteit van het hoger onderwijs te wensen overlaat. 'De instelling van het accreditatie-orgaan en majeure hervormingen als het bachelor-masterstelsel roepen het beeld op dat er nu van alles niet deugt.' Volgens de collegevoorzitter moet Den Haag 'zelf eens nadrukkelijk haar vertrouwen uitspreken in de kwaliteit van het onderwijs.'
Toch staat die kwaliteit volgens veel universiteiten door de 'efficiency-kortingen' van het kabinet-Balkenende onder druk. 'De bezuinigingen moeten uit het regeerakkoord', herhaalt De Wijkerslooth nog maar eens.
Hij kondigde zelf drastische maatregelen aan op zijn universiteit. De KUN groeide in korte tijd van 13.000 naar 15.000 studenten, maar het extra geld dat de universiteit daarvoor uit Den Haag krijgt, valt volledig weg tegen de bezuinigingen die de regering heeft aangekondigd.
'We moeten dus met hetzelfde geld tweeduizend studenten meer onderwijs geven', constateert De Wijkerslooth. En die studenten mogen daar niets van merken, dus moet er elders bezuinigd worden. Zo snijdt de KUN veel drastischer dan aanvankelijk voorgenomen was in 'matig onderzoek', en verdwijnt de eigen technische werkplaats van de bètafaculteit.
In Leiden dreigde de universiteit dit jaar al met drastisch ingrijpen. Als de bezuinigingsplannen van het kabinet- Balkenende werden uitgevoerd, zou de oudste universiteit van Nederland de universitaire collectie veilen. Vicevoorzitter Joris van Bergen toonde zich tijdens zijn rede geschrokken door de felle reacties die dat intern had opgeleverd. 'In de afgelopen jaren hebben wij zonder klaagverhalen op eigen kracht de zaken financieel op orde gebracht. (...) Nu werd het ons te gortig', verklaarde Van Bergen de actie. Hij prees de demonstranten die op 12 november in Amsterdam tegen de bezuinigingen te hoop liepen.
Ook de Eindhovense collegevoorzitter Lundqvist kon het niet nalaten in zijn nieuwjaarsrede even aandacht te vragen voor zijn noden. De Technische Universiteit hoopt met voorrang aanspraak te kunnen maken op zijn aandeel in het extra geld dat het Rijk beschikbaar stelde om de gestegen kosten van huisvesting te compenseren, en waarschuwde dat 'proefballonnetjes over het niet publiek bekostigen van de masterfase niet ter discussie' hoeven te komen.
De TU Eindhoven, die de laatste jaren met begrotingstekorten afsloot, verwacht overigens ook in 2003 rode cijfers te schrijven. Pas in 2004 rekenen de Brabanders weer op een positief saldo. In Wageningen stelde collegevoorzitter Aalt Dijkhuizen vast dat 'alle voortekenen er op wijzen dat 2003 een moeilijk jaar met bezuinigingen wordt, en 2004 mogelijk weer.' Hij benadrukte het belang van wetenschappelijk onderwijs en onderzoek voor de economie. Toch wil Dijkhuizen 'niet alleen roepen, maar ook over de muur kijken.' Hij hoopt meer geld binnen te slepen uit Brussel, uit de genomics-gelden en van het bedrijfsleven.
Ook enkele hbo-bestuurders roerden zich. Collegevoorzitter Norbert Verbraak van Fontys Hogescholen pleitte ervoor de Haagse bezuinigingen te compenseren door het collegegeld vrij te geven. Een drastische maatregel, maar uit Den Haag hoeven de onderwijsbestuurders weinig te verwachten, vrezen ze. Van Bergen: 'Welke regering er ook komt na 22 januari, het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek zal geenprioriteit krijgen en onderwerp blijven van een kritische benadering.'
Weinig animo
Slechts enkele tientallen medewerkers kwamen maandag 6 januari af op de UT-nieuwjaarsbijeenkomst, die voor de verandering dit keer in de kantine van het WB-gebouw werd gehouden. Ook het tijdstip was een half uur vervroegd. Dat maakte dat er tijdens de speech van CvB-lid Huib de Jongh nog allerlei medewerkers binnendruppelden. Nieuws meldde De Jong niet, wel stond hij stil bij het afgelopen jaar, waarin de reorganisatie van de diensten, en later de grote brand, de voornaamste rol speelden.
