'Het is weer eens zover', dacht Martijn Booij toen hij het nieuws over het stijgende water van de Maas hoorde. 'Na de overstromingen van '93 en '95 heeft het waterpeil vaak kritieke hoogtes bereikt. Ditmaal was de waterstand bijna net zo hoog als in 1995. Als de dijken intussen niet waren opgehoogd was er opnieuw een ramp ontstaan.' Toch is het blijven ophogen van de dijken de oplossing niet, vertelt Booij die de afgelopen jaren de grillige rivier bestudeerde en promoveerde op de effecten van klimaatverandering op hoogwater.
Wat zijn die effecten?
'De omstandigheden zullen alleen maar extremer worden. In de komende vijftig tot honderd jaar valt een toename van tien tot twintig procent te verwachten van de extreme waterafvoeren die door de Maas stromen. Dat komt doordat de neerslag steeds meer valt in de vorm van hevige buien als gevolg van de toename van de temperatuur. Het is de afgelopen eeuw gemiddeld 0,6 graden warmer geworden op aarde en in de komende eeuw komt daar naar verwachting nog eens 3 tot 5 graden bij. Circulatiepatronen veranderen daardoor.'
En wat wordt er met die wijsheid gedaan?
'Op dit moment lopen het Grensmaasproject en het Zandmaasproject, samen ook wel de Maaswerken genoemd. Die zijn gestart naar aanleiding van de grote overstromingen die het hele land opschrikten en ook vanwege de voorspelde klimaatveranderingen. De Maaswerken duren tot 2015 en zijn een integraal project waarin met zoveel mogelijk aspecten rekening wordt gehouden. Het herstel van het natuurlijke verloop van de rivier, ecologische aspecten, de uiterwaarden en natuurlijk de bescherming tegen hoogwater. Een aio van de afdeling Verkeer en Ruimte van de UT is er bij betrokken.'
Maar daar hebben de omwonenden op dit moment vrij weinig aan...
'Dat is zo. Maar op korte termijn alles oplossen is niet mogelijk, je kunt de dijken niet blijven verhogen, daar wordt het landschap niet mooier van. En als het dan mis gaat, gaat het ook goed mis omdat het rivierpeil dan ver boven het omliggende land ligt. Of noodoverloopgebieden, ook zo'n oplossing. Die gebieden zijn immers ook bewoond. Neem de Ooijpolder die regelmatig in die discussie opduikt, daar wonen zo'n 12 á 13000 mensen. Is het rechtvaardig om deze mensen de dupe te laten worden voor de veiligheid van anderen? Overigens is het ook nog eens zo dat mensen niet meer gewend zijn om te leven met hoogwater. Als je zo dicht bij een rivier woont, bestaat de mogelijkheid van wateroverlast. Men moet beter leren omgaan met die risico's.'
Maar hoe?
'Wijs mensen er op dat de mogelijkheid bestaat. Bereid ze voor. Overigens worden er nog steeds woonwijken in uiterwaarden gepland. Dat is eigenlijkabsurd.'
Je doet momenteel onderzoek naar de Rode Rivier in Vietnam. Jammer dat je nu niet meer met de Maas te maken hebt?
'Het is een leuke rivier, de Maas. Grillig en onvoorspelbaar. De regen die in de Ardennen valt, bereikt al zo'n zes uur later Maastricht. De rivier reageert dus heel snel, voorspellingen een paar dagen vooruit zijn daardoor moeilijk te maken.'
Samenwerken met die andere landen, zou dat dan niet de oplossing zijn?
'Eigenlijk zou je de problemen per stroomgebied aan moeten pakken. En dat wordt ook wel geprobeerd. In het Rijn-stroomgebied werkt men al goed samen. Maar met de Maas gaat het wat moeizamer. Cultuurverschillen misschien?'
Jannie Benedictus
De regen die in de Ardennen valt bereikt via de Maas zes uur later het zuiden van Nederland. Het al maar ophogen van de dijken heeft volgens deskundigen als Booij geen zin.
