`In de eerste plaats zijn er een heleboel positieve redenen waarom ik wegga,' benadrukt Van Hulst. `Want ik heb echt een heel aantrekkelijk aanbod gekregen uit Barcelona.'
Het aanbod kwam niet van een van de drie grote universiteiten in Barcelona, maar van een jong, autonoom onderzoeksinstituut voor fotonic sciences (ICFO). Dat werd drie jaar geleden met geld van de nationale en Catalaanse overheid uit de grond gestampt in het kader van de EU-doelstelling om de r&d-uitgaven op te krikken naar drie procent van het bnp.
`Dat hebben ze heel goed bekeken', aldus van Hulst. `In Barcelona doen ze dat niet door meer geld te verdelen over bestaande groepen. Ze zetten gewoon nieuwe onderzoeksinstituten op, onder meer voor stamcellenonderzoek, nanotechnologie en fotonica. En dat werkt: ik heb de afgelopen jaren een aantal collega's uit heel Europa daar naar toe zien trekken. Grote namen ook. Ze zochten nog een trekker voor de nano-fotonica: mijn vakgebied, en kernpunt in hun instituutsonderzoek. Tja, toen ik daar afgelopen zomer een colloquium gaf, raakten we aan de praat ...'
Dat praten kon deels in het Spaans, want Van Hulst's echtgenote - eveneens verbonden aan zijn UT-vakgroep - is Spaanse. Zij kan aan de slag bij het nanotech-instituut in Barcelona.
`Ik had dus al een band met het land, kun je wel zeggen. Uiteraard gaat het in eerste instantie om de wetenschappelijke potentie van het ICFO. Er heerst een sfeer van `we gaan het helemaal maken'. Dat is ontzettend inspirerend. En daar komt dan nog eens de added value van een stad als Barcelona bij ...'
Tot zover de positieve redenen ...?
`Ik wil in mijn werk meer bij de kern van het onderzoek betrokken zijn. In Barcelona krijg ik een veel kleinere groep: geen 25 man zoals hier, maar een stuk of vijf, zes, hooguit zeven. Dus veel minder administratieve rompslomp, en geen beroerde communicatie tussen instituut en faculteit.
`Ik ben nu 47 en over 10 jaar wil ik ook nog plezier hebben in mijn werk. Helaas zijn de randvoorwaarden op de UT niet zodanig dat dat zou kunnen. De laatste twee jaar heb ik dat plezier toch wel grotendeels verloren. Elk jaar weer die kaasschaaf. Ik moet me voortdurend afvragen: `Hoe kunnen we financieel overleven'. Ik kan er natuurlijk ook voor kiezen om mijn groep uit alle macht draaiende te houden, of zelf alleen nog maar met management bezig te zijn. Maar dat wil ik niet. Ik kies liever voor kleiner en fijner. In Barcelona hoop ik het hobbygevoel in mijn werk weer terug te vinden.'
Het moment dat Van Hulst het roer in zijn leven omgooit valt volgens hem puur toevallig samen met het aangekondigde vertrek van zijn collega's Vos en Lagendijk. `Ik heb ook net gehoord dat ze weggaan. En dat vind ik heel vervelend,' zegt van Hulst, die toegeeft zich zorgen te maken over de toekomst van de getroffen vakgebieden aan de UT:
`Natuurlijk gaat me dat aan het hart. Dit is ook mijn UT, mijn campus. Ik zit hier sinds `86, waarvan de laatste acht jaar als hoogleraar. Toen ik hier kwam was er letterlijk niets: ik moest de faculteitsdirecteur vragen of-ie een tafel en stoel voor me kon regelen. Nu heeft mijn groep een naam in de wereld en zijn we een van de pijlers onder Mesa+. Die trek ik er niet zomaar onder vandaan. Bovendien ben ik verantwoordelijk voor mijn mensen en daar zoek ik in goed overleg een oplossing voor.'
Behalve Van Hulst zelf verhuist ook een aantal onderzoeksprojecten en daaraan gekoppelde apparatuur - ter waarde van ettelijke eurotonnen - naar Barcelona. Enkele promovendi zullen een deel van hun UT-promotieonderzoek op Van Hulst's nieuwe werkplek gaan uitvoeren. In het geval van Lagendijk en Vos zal dat niet veel anders zijn.
Dreigt er leegloop?
`Er zit een zeker risico in deze samenloop van omstandigheden. Maar je kunt er ook een positieve draai aan geven. Je zult een visie moeten ontwikkelen op de nanowetenschap als geheel en dan keuzes maken waarin je wilt investeren. Weer in nano-fotonica, terwijl dat straks allemaal al bij het Amolf in Amsterdam gebeurt? Of zet je je geld anders in? Dat zullen David Reinhoudt als instituutsdirecteur en Alfred Bliek als decaan gezamenlijk moeten bekijken, want vanuit Mesa kijk je daar weer anders tegenaan dan als TNW-decaan.'
De voorspelling die Frans van Vught in zijn afscheidsrede deed komt dus nu al uit? Het Europese gevecht om toponderzoekers, ter profilering van de eigen (top)universiteit is begonnen?
`Ik denk het wel. Als UT zul je heel alert moeten blijven op dit soort ontwikkelingen, en alert moeten handelen om te kijken welke toppers je zelf kunt binnenhalen. En als je ze eenmaal binnen hebt, moet je ze niet aldoor weer met die kaasschaaf confronteren. Want dan hou je ze niet lang.'
Ga je er in Barcelona, behalve met je onderzoeksbudget, ook salarieel op vooruit?
`Daar heb ik pas deze week een gesprek over gehad, maar dat blijkt wel het geval te zijn ja.'
Niek van Hulst:….echt een heel aantrekkelijk aanbod… (foto Arjan Reef)
