De telefoon staat niet stil bij Topicus, sinds accountant Deloitte en het tijdschrift Fem Business het Deventer bedrijf eind september tijdens een feestje in het Amsterdamse beursgebouw uitriepen tot aanvoerder van de Fast 50-lijst. Groei in de afgelopen vijf jaar: 2327 procent.
`Opeens weet iedereen je te vinden,' zegt Harry Romkema. `Je wordt gebeld om in adviescommissie van de overheid te gaan zitten, leveranciers willen je dolgraag als klant, en je moet opeens overal een mening over hebben: het ondernemersklimaat in Nederland, of subsidies zinvol zijn, de innovatiekracht van Nederland... De ene verslaggever na de andere komt langs en zelfs de burgemeester stuurt een bloemetje.'
Desondanks schetsen UT-alumni Henk Jan Knol (38) en Harry Romkema (42) in de statige kantoorvilla in de Deventer binnenstad nogmaals geduldig de bewogen historie van het bedrijf, waarvan zij samen met voormalig UT-docent Leo Essink mede-eigenaar zijn. De basis werd gelegd in 1988 toen Essink en Romkema de verre Topicus-voorloper `Utopics' oprichtten. `Omdat wij vonden dat we dingen beter konden doen dan bestaande softwarehuizen,' aldus Romkema.
En dat konden ze, constateerden grote klanten als Aegon, Fortis en de Deutsche Bank binnen de kortste keren. `Al gauw waren we het paradepaardje van de UT-spin offs,' herinnert Romkema zich. Wat in 1994 resulteerde in de toekenning van de UT-ondernemersprijs. Een jaar later volgde de verkoop van de succesvolle toko aan automatiseringsgigant Ordina. Alle Utopics-medewerkers, inmiddels inclusief Henk Jan Knol die er in `89 bij was gekomen, verhuisden mee.
Het was een mooie deal, maar hoewel de drie oud-UT'ers binnen Ordina mooie dingen deden (de Utopics-poot groeide naar 180 man, Henk Jan Knol werd Ordina-directeur Finance) kroop na een paar jaar het ondernemersbloed toch waar het niet gaan kon: Essink en Romkema begonnen in 1999 weer voor zichzelf. Met niets, en onder een nieuwe naam: Topicus.
Inhoud, innovatie en perspectief: dat werden belangrijke steekwoorden in de nieuwe Topicus-filosofie. `Bij een softwarehouse kom je als informaticus toch al gauw in een detacheringsomgeving terecht en die is absoluut niet innovatief. Als je als informaticus je ei kwijt wilt en leuke dingen wilt doen, moet je daar dus niet zijn,' zegt Romkema. `Het is heel verleidelijk om de eerste de beste vetbetaalde baan van een softwarehuis aan te nemen. Maar na tien jaar ben je - in ruil voor een riant salaris - wel leeggezogen en kun je met je verouderde vakkennis weinig kanten meer op. Ik ken veel mensen van mijn generatie die daardoor inmiddels op een dood spoor zijn beland.'
Knol, sinds 2002 mede-eigenaar van het bedrijf: `Dus wij zochten een formule waarmee we top-informatici in de automatisering een betere toekomst konden bieden; een interessant werkterrein, betrokkenheid bij de eigen projecten van begin tot eind, ruimte voor eigen ontwikkeling en een sfeervolle werkomgeving die topprestaties mogelijk maakt. Als hier een pas afgestudeerde UT'er binnenkomt, beginnen we niet met te zeggen dat hij nog veel moet leren. Nee, die jongens hebben juist een enorme bagage aan kennis van concepten en state of the art technologie, waar wij juist heel veel van kunnen leren.'
De Topicus-formule werkt, blijkt uit de cijfers: het bedrijf telt inmiddels 35 medewerkers en heeft een omzet van 3 miljoen euro, een groei van 2.327 procent in vijf jaar. Behalve aan de bedrijfsfilosofie schrijven de eigenaren het succes ook toe aan een vroegtijdige omarming van open source technologie, die gratis beschikbaar is via internet. `Toen we daar in 1999 mee begonnen had `open source' voor de buitenwereld nog een amateuristische klank,' aldus Knol. `Maar door daar gebruik van te maken lag onze productiviteit wel meteen drie keer hoger dan bij de gemiddelde concurrent, en waren onze oplossingen sneller, eenvoudiger en goedkoper.'
Met de huidige 35 medewerkers in de Deventer kantoorvilla is het optimum bereikt, vinden de eigenaren. `Zodra je groter wordt werkt ons concept niet meer: dan krijg je hiërarchie, taakverdelingen, ellebogenwerk en minder betrokkenheid. Nu is niemand nog te beroerd om koffie te halen voor onze bezoekers,' aldus Romkema.
Groeien willen ze wel, maar dan door zelf nieuwe bedrijfjes voort te brengen, waarin de Topicus-moeder participeert. Zodra er goede marktkansen zijn voor een spin off, wordt er een cel afgesplitst, die een goed gevulde orderportefeuille en minimaal vijf man personeel meekrijgt. De eerste Topicus-dochter vestigt zich binnenkort om de hoek van het hoofdgebouw en krijgt de opdracht mee om te excelleren op het gebied van informatiesystemen in de zorgsector.
`We willen organisch doorgroeien, door te excelleren in niches,' schetst Romkema de Topicus-toekomst. `Natuurlijk willen we de grootste in Nederland worden, maar dan wel door klein te blijven: maximaal 30 man in de kern en daaromheen misschien wel tien cellen, met mede-eigenaren die uit hetzelfde nest zijn voortgekomen.'
`We zijn een kerngezond bedrijf, benadrukt Knol. `Alle nieuwe dingen die we willen doen financieren we uit onze cash flow. Behoefte aan externe financiering, laat staan een beursgang, hebben we dus niet.'
Dus met het inkomen van de heren zit het ook wel goed?
Knol: `We verdienen minder dan toen we bij Ordina zaten, maar we bouwen ondertussen wel een bedrijf op. Bovendien: iemand die direct een enorme auto aanschaft zodra hij een beetje succesvol begint te worden, die past niet bij onze bedrijfscultuur.'
Menno van Duuren
Harry Romkema (links, met Fast-50-trofee) en Henk Jan Knol (Foto: Ronald Hissink)
