Herberg
In het Middeleeuws Nederlands werd du gebruikt als tweede persoon enkelvoud. Vanaf de 16e eeuw kwam gij daarvoor in de plaats. En vanaf de 17e eeuw werd gij jij. Bijbelvertalers zijn hierin meegegaan. Weliswaar enigszins vertraagd en altijd in weerwil van stevige kritiek. (Marnix van St.-Aldegonde heeft gelukkig niet hoeven meemaken dat de Statenvertalers kozen voor dat platte verderfelijke gij.) Evenzo werd patiëntie geduld, grammoed toorn, exempel voorbeeld en serpent slang. De vervanging van kribbe door voederbak past in deze goede traditie.
Opgemerkt zij wel dat het woord krib van Lucas ook gebruikt werd voor de houten bak waarin het brood bewaard werd. Gewikkeld in doeken. Ziedaar de link met Jezus' uitspraak: "Ik ben het brood des levens." De keuze voor voederbak en niet broodtrommel is dus toch ook een interpretatiekwestie. Maar dominees die naar dit soort details kijken, zullen sowieso altijd terug moeten naar de grondtekst.
Met de herberg ligt het anders. De vertalers hebben het woord niet meer gebruikt omdat de herberg uit Jezus' tijd niet te vergelijken is met wat wij nu onder een herberg verstaan. Het was geen romantisch hotelletje, maar eerder wat onze oosterburen een Rasthaus noemen. Een overnachtingsplaats voor mensen op doorreis, met een grote binnenplaats waarop de vervoermiddelen van die tijd (ezels, ossen en kamelen) werden geparkeerd. De stal is er later door kleuterjuffen bij verzonnen.
Het beste Nederlandse woord voor Rasthaus is geloof ik Van der Valk. Ik begrijp dat de vertalers die naam niet hebben willen gebruiken. Maar om dan maar te kiezen voor een algemene omschrijving is ook zwak. Met dezelfde argumentatie hadden ze de ezel verderop in het evangelie moeten omdopen tot "krachtbron ten behoeve van vervoer van mensen en goederen", omdat iedereen nu bij een ezel denkt aan een "meewarig sloom beest op de kinderboerderij". Het is niet eerbiedig Maria daarop te zetten. Volledig vertaald naar deze tijd is Jezus geboren op het parkeerterrein van Van der Valk, omdat er voor hen geen kamer was. "Ze wikkelde hem in een plaid en legde hem op de achterbank van de auto."
