Volgend jaar mei wil Paul Benneworth in Newcastle een event organiseren rondom de presentatie van zijn vergelijkende case study. Tot die tijd is hij nog wel druk met het verwerken van het materiaal dat hij in Twente, met dank aan zijn collega's van de faculteit BBT, verzamelde.
Een vergelijking tussen Newcastle en Enschede. Hoe kom je erop?
`Een paar jaar geleden was ik hier een conferentie over `high tech small firms', georganiseerd door Wim During en zijn mensen. Daar vielen me een aantal parallellen op tussen mijn eigen regio en Twente: ook Newcastle heeft te maken gehad met wegkwijnende industrieën en ook Newcastle heeft een universiteit die een rol probeert te spelen in het stimuleren van nieuwe bedrijvigheid. Ik heb toen een onderzoeksvoorstel ingediend bij de Economic and Social Research Council, vergelijkbaar met jullie NWO, om een vergelijkende case study te doen. Die is geaccepteerd.
`Bovendien heeft de UT een goede internationale reputatie als het gaat om de interactie tussen universiteit en bedrijfsleven. De verhalen kende ik dus al langer, maar daar stond ik als onderzoeker - uiteraard - sceptisch tegenover. Spin-offs van de UT zouden in 20 jaar drieduizend banen hebben opgeleverd. Maar wie zegt mij dat die niet voor het grootste deel ontstaan zijn tijdens de internethype?'
En, stelt het wat voor?
`Ik voelde me net een detective: ik heb alle alibi's gecheckt op inconsistenties en heb stevig doorgevraagd om het vraagstuk te kunnen ontrafelen. Maar hoe harder ik zocht, hoe meer bewijzen ik vond voor het feit dat hier qua bedrijvigheid echt wel iets blijvends gerealiseerd is. Niet alleen door de universiteit natuurlijk, want er hebben heel veel instanties hard aan gewerkt. Maar je kunt zeker stellen dat een deel van het succes toe te schrijven is aan de universiteitsbestuurders van de afgelopen twintig jaar.
`De de Twentse economie is getransformeerd en de regio weer op de kaart staat, is uitermate positief. Maar dat wil niet zeggen dat alle inwoners van de regio daar evenveel van profiteren. De werkloosheid onder lager opgeleiden los je niet op met universitaire spin-offs. Het afschaffen van economische steun kan dan ook niet zonder meer aan de orde zijn, als je de regio voor alle bevolkingsgroepen leefbaar wilt houden. Anders krijg je van die toestanden zoals in Silicon Valley. Daar moeten scheepsladingen met mankracht aangevoerd worden voor het werk dat de hoog opgeleide lokale bevolking niet wil doen.'
In de plannen van de samenwerkende drie tu's zijn spin-offs en kennisoverdracht een hot item. Gunstig?
`Dat hangt er van af of de onderzoeksafdelingen hun autonomie een beetje kunnen handhaven. Een ongebruikt stukje laboratoriumruimte en wat vrije uren van een hoogleraar zijn uitstekende randvoorwaarden voor het ontstaan van spin-offs. Op het moment dat alle vierkante meters en uren doorberekend moeten worden, maak je het er niet makkelijker op. Het invoeren van een één centraal financieel systeem voor de drie tu's kan de autonomie al in gevaar brengen.
`Bovendien houdt de samenwerking ook het risico in dat Twente steeds meer als periferie wordt gezien, onder meer bij het verdelen van nationaal geld. Mocht dat leiden tot het downgraden van de UT, dan is dat echt een probleem voor de regionale economie. Wat de UT dus nodig heeft is een sterke leider, met visie en een uitstekend politiek netwerk, die het voor elkaar krijgt om de federatie ook voor de UT tot een succes te maken.'
Kijk je als Brits economisch geograaf anders tegen de problematiek aan dan een Twentse bedrijfskundige?
`Er is me wel een groot verschil opgevallen: mijn Nederlandse collega's doen de historische context altijd erg kort af. In drie regels worden de textielcrisis, de oprichting van de UT, Harry van den Kroonenberg en de introductie van de TOP-regeling behandeld en dan zijn we al bij de bedrijvigheid rond de ondernemende universiteit van vandaag. Op die manier verkoop je jezelf veel te easy. Terwijl het een gigantische operatie is om een universiteit te stichten en het heel veel inspaning - van heel veel partijen - kost om zo'n universiteit een rol te geven in de revitalisering van een regio. Daar mag je best wat meer nadruk op leggen in contacten met beleidsmakers, die misschien denken dat ze hier in Twente een eenvoudig recept kunnen vinden voor het stimuleren van regionale bedrijvigheid. Dat recept bestaat namelijk niet.'
Menno van Duuren
Paul Benneworth: `Werkloosheid onder lager opgeleiden los je niet op met spin-offs.'
