Golfbal die in de bosjes gaat piepen

| Redactie

Een schaats met twee standen, een golfbal die je nooit meer kwijtraakt, nieuwe infill-oplossingen voor kunstgras en antwoord op de vraag of na een sliding een brandwond of een schaafplek ontstaat. UT-instituut Sport and Leisure coördineert al dit soort onderzoeken. En doet meer. Om de continuïteit te waarborgen wordt momenteel gepraat over samenwerking met TNO en NOC*NSF. Het instituut pleit tevens voor een masteropleiding met een richting sportengineering.


Frans Kokkeler, coördinator van het instituut, raakt gewoonweg niet uitgepraat. In zijn kamer in het CTW-gebouw vertelt hij vol enthousiasme over alles waar Sport and Leisure mee bezig is. Zelf vindt hij vooral de onderzoeken op het gebied van de golfsport bijzonder leuk. In een hoek van zijn kamer staat ter inspiratie een golfclub. Kokkeler oefent `es even z'n swing. En legt het onderzoek uit. `Golfers zijn vaak hun balletje kwijt. Zie je iedereen de struiken doorzoeken. Daar hebben we iets op gevonden. We hebben een balletje bedacht dat elke vijf seconden een signaal afgeeft door er een beetje goedkope elektronika in te stoppen. Door de harde klap met de club laadt de elektronika zichzelf op.' Maar er is meer. `Golfers oefenen hun slag vaak op kunstgrasmatten', vertelt hij. `Het probleem is dat de club vaak in die matten blijft haken. Dat ontzet de spieren. Heel licht weliswaar, dus voor jou en mij is dat niet zo erg. Maar voor een prof als Tiger Woods of voor oudere mensen is zoiets een ramp. Wij ontwikkelen nu speciaal voor golfers een kunstgrasmat waar je zonder weerstand doorheen slaat terwijl het balletje niet wegzakt.'

Rubber

Kunstgras is dus niet voorbehouden aan het voetbal, al spreekt dat het meest tot de verbeelding. Nauw betrokken bij Sport and Leisure is dan ook kunstgrasfabrikant Ten Cate Thiolon. Kokkeler: `Kunstgras voetbalvelden staan nog aan het begin van hun evolutie. De verwachting is dat er de komende jaren veel nieuwe veldsysteemconcepten en infilloplossingen worden uitgevonden. Momenteel gebruikt men gemalen korreltjes autobanden rubber tussen de kunstgrasvezels om de juiste speeleigenschappen te krijgen, maar dat is nog lang niet ideaal. Wil je nu beter, dan kom je in de duurdere rubbersoorten terecht. Bij Heracles in Almelo ligt bijvoorbeeld een hele dure mat. Dat is een pilot van de UEFA, maar voor de gemiddelde club eigenlijk onbetaalbaar. De uitdaging is een betaalbare variant te ontwikkelen. Dat doen we onder andere samen met DSM, Ten Cate en Arcadis. Misschien dat we bij het Sportcentrum op de UT gaan werken met experimentele proefveldjes.'

Sinds de oprichting van het instituut, anderhalf jaar geleden, stromen de aanvragen binnen. Sport and Leisure zoekt er partijen bij en probeert de financiering rond te krijgen. Momenteel wordt, zoals deze krant vorige week meldde, gepraat over een samenwerking met TNO en NOC*NSF. Kokkeler: `Samen met de industrie doen we er alles aan om te komen tot een door het ministerie van Economische Zaken erkend instituut. We hopen dat EZ het economische belang van onderzoek op het gebied van sport inziet en de industrie en ons financieel zal ondersteunen. En dan hebben we het nog niet eens over een gezonder Nederland en meer gouden olympische medailles!'

Spannend

Kokkeler lijkt bepaald in zijn nopjes met de toekomstplannen. `Het betekent dat wij spannende en leuke onderzoeken kunnen blijven doen!' En dat op zeer uiteenlopende terreinen. Zo heeft Kokkeler in het kunstgrasproject contacten met dermatologen uit Nijmegen. `Zij zijn geïnteresseerd in de verwondingen die ontstaan na een sliding op kunstgras. Ze kijken bijvoorbeeld naar het type wond, is het een schaafwond of een brandwond? Die kennis gebruiken ze weer voor het probleem van doorligplekken bij patiënten in ziekenhuizen.'

Voor de meeste onderzoeken van Sport and Leisure geldt er allerlei partijen in participeren. Kokkeler: `Onlangs is voor onder andere schaatsers en voetballers een meetsysteem aangekocht dat een aantal keren per seconde de plaats, snelheid en versnelling van de sporter meet. Daar hadden NOC*NSF, TNO, de RU Groningen, diverse voetbalclubs en het Roessingh interesse in. Maar ook kwamen we via via in contact met een winkelketen die met het apparaat wil meten welke route het winkelwagentje door de winkel neemt. Van het een komt het ander. Al die partijen leggen geld in waarna een ieder uit het onderzoek het zijne haalt.'

Bi-schaats

Veel onderzoek begint met inventarisatie, oriëntatie en ideevorming door studenten `Tja, als er geen geld is, probeer ik studenten te interesseren', zegt Kokkeler. `Op dit moment doen een paar studenten, toevallig een stel Friezen, onderzoek naar de bi-schaats. Dat is een schaats met twee standen, een voor het rechte stuk en een voor in de bocht.' De nieuwe klapschaats? `Nou', lacht Kokkeler. `Schaatsers moeten het ding ook willen gebruiken. De klapschaats lag er ook al jaren, maar niemand wilde er aan. Dus we zullen zien. De studenten vinden het in ieder geval prachtig om samen te werken met onze topschaatsers in Nederland.'

Verder coördineert Kokkeler op dit moment een onderzoek naar matrassen met klimaatregulatie om zo een uur slaap per nacht uit te kunnen sparen en organiseert hij voor een tijdschrift over zeil- en motorjachten, een vergelijkend onderzoek naar de technische performance van de componenten van diverse jachtmerken. Aanvragen genoeg dus. `Critici dachten in het begin dat Sport and Leisure niet wetenschappelijk genoeg zou zijn', vertelt Kokkeler. `Niemand wil met jullie in zee, zeiden ze. Maar ik heb gemerkt dat wetenschappers juist heel enthousiast zijn. Er is een verandering gaande. De sport en vrijetijdsmarkt is gigantisch gegroeid en een economische factor van belang geworden.'

Vandaar ook het idee om een opleiding te starten die professionals op het gebied van de productontwikkeling aflevert, met daarbinnen een richting `sport en vrije tijd'. In augustus 2005 kan zo'n masteropleiding er staan. Kokkeler: `De naam Sport Engineering circuleert, maar of het zo gaat heten weten we nog niet. Eerst maar eens voldoende draagvlak creëren. Het MIT (Boston, Amerika) en enkele Engelse universiteiten bieden al een dergelijke opleiding aan. De master zal een aantal elementen bevatten zoals vormgeving, fysica, diverse productontwikkelingcomponenten en bewegingswetenschappen. Maar de student moet ook de ruimte krijgen om een eigen identiteit en specialisme te ontwikkelen. We weten dat de arbeidsmarkt zit te wachten op productontwikkelaars die nieuwe dingen kunnen creëren uit nieuwe kennis en technologie, maar ook gevoel hebben voor vormgeving.'

Jannie Benedictus

Golfafslagmat met sterk verlaagde verticale dynamische stijfheid. `In de golfsport wordt veel onderzoek gedaan naar de golfclub en de bal. De ondergrond is echter nog een relatief onbekend terrein. Er is nog veel ruimte voor verbetering als het gaat om het nabootsen van echt gras en zo een duurzame oefenomgeving te creëren. Dit vermindert de kans op blessures en zorgt ervoor dat een training op deze ondergrond een beter beeld geeft van de werkelijke situatie dan met huidige kunstgrasmatten het geval is.'


Stay tuned

Sign up for our weekly newsletter.