Japan: 125 miljoen inwoners en tien keer zo groot als Nederland. `Maar een groot deel van Japan is door de bergen onbewoonbaar. De mensen wonen als mieren in grote steden bij elkaar', vertelt Marcel van den Elst. Volgende week stapt hij weer in het vliegtuig, om de bruiloft van een vriend in Japan te vieren.
Vorig jaar juni studeerde Van den Elst af bij elektrotechniek. Tegenwoordig runt hij zijn eigen internetbedrijf Siteseeing in Hengelo. Studievereniging Scintilla noemt hem een `Japan-specialist'. En dat is de oud UT'er ook wel. In 1993 zet hij voor het eerst voet op Japanse bodem, tijdens een jeugduitwisseling van de Rotary. Dat was vlak voordat hij aan zijn studie op de UT begon. `De eerste keer in Japan word je volledig ondergedompeld in de cultuur. Je kunt er geen bordjes lezen, niemand verstaat Engels, maar de mensen zijn ontzettend vriendelijk en willen je graag helpen. Je zult heel snel een haat-liefde verhouding met het land ontwikkelen.' Na de uitwisseling gaat Van den Elst in 1999 terug naar Japan voor een stage. Hij beheerst dan redelijk de taal en heeft enkele Japanse vrienden. `Ik had tijdens mijn studie een bijbaantje als postbode en kwam op een envelop een Japanse naam tegen. Die brief bleek bestemd voor een Japanner die bij Philips in Nederland werkte. Ik zocht hem op en inmiddels zijn we heel goede vrienden, al is hij nu weer terug.'
Een cursus Japans gaf Van den Elst voor het eerst aan leden van de UT-vereniging Konnichiwa, een clubje dat bezeten is van Japanse tekenstijl manga. `Zij vonden het leuk om eens wat van de taal te leren.' Inmiddels verzorgt de alumnus een complete taal- en omgangscursus. En dat blijkt niet geheel overbodig, mocht je besluiten naar Japan af te reizen. `Tijdens de cursus begin ik echt bij het begin, dus als je het vliegtuig uitstapt. Hoe stel je je voor? Hoe vraag je de weg? Engels verstaan ze niet, hoewel ze dat wel graag met je willen praten om het te leren', vertelt Van den Elst. Ook opvallend: `Hoewel Japan een modern land is, val je toch op als westerling. Als is het maar omdat je zeker twee koppen groter bent dan de mensen daar. Jij bent dus een opvallende verschijning.' Mocht je naar het Aziatische land af reizen voor een stage of afstudeeropdracht, dan raadt hij aan om in ieder geval de basis van de taal te leren beheersen. En dat lijkt volgens hem moeilijker dan het is. `Japans is een schematisch opgebouwde, techneutentaal. Het aantal klanken is beperkt en daarom zou je de basis vrij vlot onder de knie moeten krijgen. Natuurlijk is het een illusie te denken dat je in één cursus Japans leert. Belangrijk is dat je leert om het `Japanse Engels' te leren, want het Engels spreken ze heel anders uit.'
In de taal- en omgangscursus wordt veel aandacht besteed aan gedragsregels, ook binnen het Japanse bedrijfsleven. Zo is het een absolute must om in pak gekleed te zijn op het werk. En het overhandigen van een visitekaartje gaat wel net iets anders dan bij ons. `Dat reik je aan met twee handen en ontvang je met twee handen.' Nog een bijzondere `gedragsregel' voor het fatsoenlijk eten van een bordje noedels: `Slurpen is bij ons natuurlijk asociaal, maar daar betekent het dat je het eten lekker vindt en er van geniet. Doen dus!'.
De UT-alumnus heeft de cursus gebaseerd op eigen ervaringen. Tijdens zijn bezoeken aan Japan verbleef hij, in totaal, bij negen gastgezinnen. `Uit alle lagen van de bevolking. Zo logeerde ik ooit bij een schoenmaker, maar ook was ik te gast bij een gezin dat behoorde tot de oude adel.' Belangrijkste tip die Van den Elst aan de studenten op studiereis kan meegeven is: `stel vragen'. En mocht je ondanks de cursus toch blunders maken: `blijf glimlachen'. `Japanners leven in een westerse samenleving, maar denken nog heel oosters. Toen ik ooit de fout maakte door met wc-slippers naar de woonkamer te lopen, snapten ze daar niets van. Hoezo lopen wij westerlingen gewoon met schoenen door het huis? Zo'n blunder maak je één keer en nooit weer.'
Maaike Platvoet
Het boek `Japanese for busy people' gebruikt Marcel van den Elst tijdens zijn taal- en omgangscursus.
