'We besteden onze tijd liever aan andere dingen.', zo sprak faculteitsdirecteur Van der Avert vorige week in deze krant naar aanleiding van de Scientology-affaire. Die andere dingen betreffen ongetwijfeld het doen van technisch telematica-onderzoek. In die prioriteitstelling wordt Van der Avert gesteund door CIV-directeur Koppen en UT-jurist Groot, die de juridische kwestie te diffuus vinden en het niet voor de UT van belang achten om tegen de Scientology Church (CoS) te procederen. Maar wanneer de UT het interdisciplinaire karakter waarmee zij zo graag naar buiten treedt, serieus neemt, zouden ook juridische aspecten van telematica onderzoeksobject kunnen zijn en niet slechts 'leuk voor de jurisprudentie' of aardig als gespreksonderwerp tijdens de diesviering. De UT gaat met het voeren van deze struisvogelpolitiek voorbij aan het belang van de Scientology-affaire. Koppen gaf notabene zelf toe dat een uitspraak in het voordeel van de CoS het einde van het WWW betekent.
Wat is er aan de hand? Uit de conclusies in de dagvaarding van een kort geding, aangespannen door de CoS tegen een aantal Internet-providers, blijken twee zaken door elkaar heen te lopen. Ten eerste wordt geconcludeerd dat onderdelen van het Fishman Affidavit, het document waar het in de affaire om draait, auteursrechtelijk zijn beschermd. Vervolgens wordt onder meer geconcludeerd dat indien de op het auteursrecht inbreukmakende documenten (i.c. de onderdelen van het Fishman Affidavit) ter beschikking van derden worden gesteld met behulp van een hyperlink, er sprake is van openbaarmaking of verveelvoudiging in de zin van artikel 1 Auterswet 1912. De zaak kan dus alleen bepalend zijn voor het WWW wanneer ook de rechter positief oordeelt over de eerste conclusie. De UT gaat daar niet van uit, maar wanneer de rechter dit wel doet en het daarnaast ook met de tweede conclusie eens is zal het World Wide Web waarschijnlijk zeer snel World Wide Weg zijn, want dat betekent dat er geen verwijzingen meer mogen worden gemaakt.
In de Verenigde Staten zijn door de CoS reeds drie soortgelijke procedures aanhangig gemaakt. Het is de gedaagde partijen in die drie procedures verboden de werken openbaar te maken of te verveelvoudigen. Dit feit maakt het beslist niet onwaarschijnlijk dat de Nederlandse rechter onderdelen van het Fishman Affidavitauteursrechtelijk beschermd verklaart. De kwestie krijgt daarmee een heel ander karakter dan het karakter op grond waarvan de UT haar kop in het zand steekt.
De Scientology-affaire is voor mensen als publiciste Karin Spaink en VVD-kamerlid Oussama Cherribi een principekwestie geworden. Spaink probeert op alle mogelijke manieren duidelijk te maken dat de CoS bijzonder verkeerd bezig is. Haar homepage http://www.pi.net/~kspaink (zal het UT-Nieuws door deze verwijzing in de problemen komen?) bevat een grote hoeveelheid informatie over deze zaak en over de CoS, waaronder het gewraakte Fishman Affidavit. Hoewel ik volledig achter de kritiek op de CoS sta (ik vraag me af of Van der Avert persoonlijk mijn homepage komt verwijderen wanneer ik het Affidavit ook zou plaatsen), is het voor het WWW van belang dat de rechter de CoS gedeeltelijk gelijk geeft door onderdelen van het Fishman Affidavit auteursrechtelijk beschermd te verklaren. Hij zal dan vervolgens een uitspraak moeten doen over de juridische status van het WWW en de huidige onzekere situatie vraagt om die uitspraak.
De UT zou daarom juist in dit geval haar interdisciplinaire expertise op het gebied van telematica en bestuurskunde moeten inzetten om tegenwicht te bieden aan de argumenten van de CoS en de door haar ingehuurde juristen. De UT mag daarbij voorbij gaan aan de principiële kwestie, want nu zelfs de paus een homepage heeft op het WWW zal de volgende kwestie niet lang op zich laten wachten.
Aan de eventuele gevolgen van de affaire mag de UT echter niet voorbijgaan. Dit temeer omdat die gevolgen desastreus kunnen zijn voor een jong communicatiemedium waarvan de UT als universiteit aan de wieg heeft gestaan en zelf dankbaar gebruik maakt. Zo bleek onlangs uit onderzoek dat de UT in Nederland vooruitloopt met het gebruik en de verspreiding van het Internet.
De UT heeft ooit een 'Privacy commissie' gekend die de discussie over dit soort onderwerpen gaande hield. De leden van de commissie stapten op toen de geldkraan werd dichtgedraaid. Nu blijkt pas het gemis, want een interessant boekje als 'Het individu op de elektronische snelweg, op zoek naar een handvest van rechten en plichten' van het Rathenau Instituut in Den Haag had eigenlijk uit Twente moeten komen. Deelnemen aan zo'n maatschappelijke discussie vergt nu eenmaal een investering en de UT blijkt die vooralsnog niet interessant te vinden. Nee, de UT mikt liever op een telematica-topinstituut met de nadruk op technologie, de binnen deze instelling volop aanwezige maatschappijwetenschappelijke expertise ten spijt.
