Minister Ritzen en zijn staatssecretaris zijn weer aan zet. Het 'Circus Nuis' heeft kennelijk toch iets opgeleverd. De broedende bewindslieden hebben hun ei gelegd: het Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan. Een compacter hoger onderwijssysteem beoogt een herverkaveling van de universitaire wereld. De inzet is hoog: kwaliteitsverbetering, meer differentiatie, meer efficiency en een 'ietsje' autonomere universiteit.
Op het eerste oog zijn dit nobele doelen. Achter deze mooie plannen tekent zich echter een strak keurslijf af met fabrieksmatige kenmerken. Minister Ritzen en zijn staatssecretaris leggen duidelijk een grote prestatie-druk op universiteiten en studenten. Deze druk zal haar nadelige effect op het karakter van de universiteit niet missen: van vormende instituten naar 'produktie-eenheden'. De budgettering naar prestaties (het aantal diploma's) draagt het gevaar in zich dat alleen de studenten met de beste kansen aandacht krijgen. Elk twijfelgeval loopt het risico als efficiency-afval door- of wegverwezen te worden.
Bij gebrek aan een waterdichte afstemming en samenwerking tussen de universiteiten en hogescholen heeft het doorverwijzen in de praktijk geen betekenis voor desbetreffende student, die dan aan zijn/haar lot overgelaten zal worden. Over efficiency gesproken! De fabrieksmatige doelstelling van Ritzen is duidelijk af te lezen uit zijn ommezwaai inzake het studiepunten-spaarsysteem. Elke mogelijkheid voor studenten om een duik in de maatschappij (stage, uitwisselingsprogramma, etc.) te nemen, wordt hen ontnomen. Het is triest om te constateren dat de studenten zich tot de rechter moeten wenden om de daad van onbehoorlijk bestuur van minister Ritzen te corrigeren. De minister zal hier politiek op het matje geroepen dienen te worden.
De bewindslieden van onderwijs willen met de invoering van drie-jarige opleidingen de aansluiting zoeken bij het buitenland. Helaas is het nu al gebleken dat alleen Engeland deze bachelors'diploma's erkent. De andere Europese landen erkennen deze diploma's niet. In het binnenland heeft het bedrijfsleven al eerder zijn zorgen uitgesproken over de waarde van dergelijke diploma's voor de arbeidsmarkt. De door minister Ritzen voorgenomen bestuurlijk herstructurering draait de historische klok een kwart eeuw terug. De Raden van Toezicht moeten in de toekomst controle uitoefenen op het beleid en beheer van de universiteiten (colleges van bestuur).
Tegelijk met de universiteitsraden worden ook de studenten weggehaald uit het hoogste bestuursniveau en brengt Ritzen een einde aan 25 jaar democratisering binnen de universiteit. De studenten worden opnieuw teruggeworpen in hun rol van consument. Ritzen ziet kennelijk het bedrijfsleven als model voor de universiteit van de toekomst. Hij vergeet hierbij dat het vormen van studenten in een mondige universiteit iets anders is dan het produceren van conservenblikjes.
Mohamed Rabbae, lid fractie GroenLinks, Tweede Kamer
