De Nationale Ombudsman mag zich vanaf 1 november met de openbare universiteiten en hogescholen bemoeien. Toch is het de vraag of er veel mensen naar de ombudsman zullen stappen. Met kwesties waarvoor al colleges van beroep bestaan gaat de ombudsman zich niet bemoeien. Voorbeelden daarvan zijn zaken rond examens, collegegeld, inschrijving en voor het personeel bijvoorbeeld de functiewaardering. Bovendien blijft de spelregel dat je je eerst tot de eigen universiteit of hogeschool moet wenden. Wordt je klacht daar niet behoorlijk behandeld, dan kan je met je verhaal naar de ombudsman.
Begin september heeft de ombudsman de betrokken universiteits- en hogeschoolbesturen er in een brief aan herinnerd dat zij, als gevolg van een besluit van het vorige kabinet, vanaf 1 november 1995 onder zijn werkterrein vallen. Dat betekent dat 'uw instelling en haar medewerkers het voorwerp kunnen zijn van onderzoek', na klachten van studenten, personeel of derden. De ombudsman wordt overigens niet bevoegd voor de `bijzondere' onderwijsinstellingen. Bij de universiteiten gaat het om de drie confessionelen: VU, de KUB en de KUN. Maar in het HBO zijn veel meer instellingen uitgezonderd; ook alle hogescholen met een stichtingsbestuur gelden als `algemeen bijzonder'. Alleen enkele agrarische hogescholen plus de Rijkshogeschool IJsselland zijn formeel openbare instellingen. Wat het HBO betreft krijgt de ombudsman dus in feite weinig te zeggen. Komt je docent op donderdagavond bijvoorbeeld niet opdagen en word je klacht daarover niet serieus genomen, dan heb je dus straks bij sommige instellingen de kans om verhaal te halen bij de ombudsman en bij andere instellingen niet.
Dat is inderdaad een vorm van rechtsongelijkheid, vindt een medewerker van de ombudsman. Het komt allemaal doordat in de Wet Algemeen Bestuursrecht de besturen van bijzondere onderwijsinstellingen niet als `zelfstandig bestuursorgaan' worden beschouwd. Dat is vreemd, want ze voldoen in feite wel aan de belangrijke eis van diezelfde wet, dat ze 'met enig openbaar gezag bekleed' zijn. Minister Ritzen gaf een jaar geleden dan ook te kennen dat hij alle instellingen van hoger onderwijs als zelfstandige bestuursorganen behandeld zou willen zien. Maar voorlopig geldt dit dus alleen voor de `openbaren'. Hetzelfde geldt overigens voor de Wet openbaarheid van bestuur. Ook die wet is per 1 november van kracht in het hoger onderwijs, maar alleen bij de openbare universiteiten en hogescholen.
