Wij, dat zijn de Russen in het algemeen en Nadejda Vacktina en Tatiana Gogoleva in het bijzonder. Negen weken zijn ze nu in Nederland, op uitnodiging van de Enschedese TSM Business School. Beiden docent aan de economische faculteit van de universiteit van Voronezh, een stad aan de voet van het Russische Centraal Plateau, zeshonderd kilometer onder Moskou.
Een paar jaar geleden nog zou het ondenkbaar geweest zijn. Een business school in Voronezh, verbonden aan de van staatswege onderhouden universiteit aldaar. In het communistische klimaat van toen onaanvaardbaar. Nu vinden de Russen het harder nodig dan ooit: het bedrijfsleven loopt eeuwen achter en een inhaalslag is van levensbelang. En dus komt de opleiding er.
Naar huis
De eerste studenten worden al in september verwacht. Samen met het Deense Niels Brock College en het Galway College uit Ierland stoomt TSM nu in sneltreinvaart de toekomstige staf klaar. Binnen een jaar moet de volwaardige MBA-opleiding in bedrijf zijn. De Europese Unie heeft er 2,7 miljoen gulden voor over; daarvoor moet - onder andere - een heel nieuw curriculum ontwikkeld worden, plus een vijfjarenplan en ook nog eens een groot deel van de inventaris worden aangeschaft. Een aantal TSM-medewerkers is nu in Rusland om de voorbereidingen voor het eerste studiejaar te treffen. De afgelopen maanden waren vijf docenten uit Voronezh in Nederland en op de campus in Enschede. Deze week gaan ze naar huis.
Onder hen Vacktina en Gogoleva, respectievelijk universitair docent logistiek en internationale economische verhoudingen. Ze zijn de afgelopen weken bijgepraat over hun vakgebied, onderwezen in de organisatie van de nieuwe MBA-studie, ze zochten naar de juiste studieboeken en gingen op visite bij toonaangevende bedrijven en organisaties.
Gelijkenis
De nieuwe opleiding gaat een sterke gelijkenis vertonen met die in Enschede, verwachten ze. En op de Engelse en Deense zusterscholen natuurlijk. Dat krijg je als er geen andere voorbeelden voorhanden zijn, want voordat ze eraan begonnen wisten ze in Voronezh nog amper wat het woord business school betekende. De afgelopen weken hebben ze, tot hun verrassing, vooral gestudeerd op de organisatie van de nieuwe instelling. Toch moeten de twee docenten het antwoord op de vraag hoe het er nu concreet uit gaat zien schuldig blijven. 'We zijn nog niet begonnen. Dat duurt nog een paar maanden.'
Wat ze al wel weten is dat de wachtlijst met potentiële studenten lang zal zijn. Opleidingen die inspelen op de nog jonge vrije markt in Rusland zijn er nauwelijks. Net als docenten die daar een goede kijk op hebben. Het gros van he wetenschappelijk personeel is opgeleid onder het communistische regime. Met de directieve economie als dogma. 'Als je dat jaren is ingeprent, probeer dan maar eens over te schakelen', zegt Vacktina. 'De kennis over de markteconomie is onvoldoende. Terwijl er veel succesvolle zakenmensen nodig zijn om de Russische economie te laten slagen. Die zullen eerst opgeleid moeten worden. Er is al een tijdje een avondopleiding, studenten doen er heel veel moeite voor om daar aangenomen te worden. Dat voorspelt wat voor de businessschool.'
De Russinnene gaan met een zekere weemoed weg uit Twente. De sfeer stond ze aan, de Nederlandse cultuur was reden tot verbazing. De grote en niets verbloemende ramen in de doorzonwoningen. De ontspannen houding van al die Nederlanders. 'Ik kan niet geloven', zegt Gogoleva, 'dat mensen hier ook stress hebben. Iedereen lacht zoveel.' En dan de fietsen. 'Dan zie je gewoon zo'n gerespecteerde professor over de campus rijden. In zijn mooiste kleren. Onvoorstelbaar.'
Verbazing
Daarnaast was er ook de professionele verbazing. Het bezoek aan distributiegigant European Distribution Centre (EDC) in Veldhoven bijvoorbeeld, daar ging voor logistiek specialist Vacktina een nieuwe wereld open. 'Alles ging daar automatisch, tot in de vrachtwagens toe. Computergestuurde karretjes die de orders pikken, ik was bang dat ze me zouden aanrijden.'
In Russische bedrijven is dat wel anders, gaat ze verder, daar is logistiek een ondergeschoven kindje. 'Hier is het een zaak van het topmanagement, er is één persoon verantwoordelijk voor de hele flow van goederen in het bedrijf. Bij ons gebeurt het op alle verschillende afdelingen tegelijk. Dat is geen probleem, zolang het goed gedaan wordt. Maar dat gebeurt dus niet. Ik moet de zakenmensen echt nog overtuigen van het nut van logistiek. Dat zijn hele basale dingen.'
Haar collega knikt. Er moet nog veel gebeuren om van Rusland een bloeiende economie te maken. Ze herinnert fijntjes aan de grootte van het land: alleen al de regio, de oblast Voronezh, is even groot als Nederland. Vragen naar de toekomst van Rusland en haar economie is teveel. 'Niemand' zegt Gogoleva, 'Niemand zal de moed op kunnen brengen om daar een antwoord op te geven. It needs work. It needs a lot of work.'
