'De synthese is belangrijker dan het analytische en ontwerpen overstijgt het technische', aldus Popma wanneer hij de ideale kern van het UT-onderwijs in een paar steekwoorden karakteriseert. 'Deze benadering staat overigens niet los van wat de samenleving vraagt en onze twee kernenuniversiteit mogelijk maakt', voegt hij er aan toe.
Rector Popma is van mening dat de technische universiteiten veel meer oog moeten krijgen voor de ontwikkelingen in de samenleving en de wensen vanuit het bedrijfsleven. 'Vooral bij de ontwerpersopleidingen is dat laatste belangrijk. Aan de andere kant moeten we ook aansluiting houden met het VWO en het HBO-onderwijs', aldus Popma.
Flexibel
Popma zou aan deze 'open mind' van de universiteiten een flexibel universitair onderwijsstelsel willen koppelen. 'Je moet opleidingen aanbieden van twee tot en met vijf jaar. Wat de maatschappij wil is daarbij een belangrijk uitgangspunt. Het gaat niet alleen om opleidingen die jongeren na hun VWO- of HBO-opleiding volgen, maar ook om programma's voor ouderen om bij te blijven met nieuwe ontwikkelingen. Permanente educatie is voor mij het sleutelwoord en de universiteiten moeten daar nadrukkelijk op inspelen', aldus Popma.
Hoe wilt u de faculteiten in beweging krijgen op het gebied van onderwijs?
'We moeten inderdaad het imago van het onderwijs oppoetsen. Bij de dienst Personeel en Organisatie wordt op dit moment onderzocht of het mogelijk is om een carrière aan te bieden die verder gaat dan schaal twaalf. Onderzoekers groeien nu door naar hogere schalen in tegenstelling tot medewerkers die verantwoordelijk zijn voor het onderwijs. Eigenlijk is dat een eigenaardige situatie. Verder blijf ik van mening dat WP-ers zowel bij onderwijs als onderwijs betrokken moeten zijn. Daarnaast is het wel belangrijk om onderwijs en onderzoek organisatorisch te scheiden. Het belangrijkste is dat er een cultuurverandering bij de faculteiten op gang komt met als eindpunt dat onderwijs en onderzoek een gelijkwaardige status hebben. Als CvBkunnen we dat via gericht beleid bevorderen. Een draagvlak binnen de faculteit is echter onmisbaar om veranderingen van dit kaliber door te voeren.'
Wordt projectonderwijs het geneesmiddel voor kwalen als laag propaedeuse-rendement en weinig motiverende werkvormen zoals hoorcolleges?
'Voor de invoering van projectonderwijs in een faculteit is een draagvlak opnieuw onmisbaar. Ik denk persoonlijk dat we van de technische universiteit in Aalborg het nodige kunnen leren. We moeten het Deense model echter wel vertalen naar de situatie hier in Twente. Ik wil er echter tevens voor pleiten om een open oog te houden voor de positieve ervaringen die WB opdoet met probleem-gestuurd-onderwijs.'
'Met rector Sven Caspersen van Aalborg heb ik overigens regelmatig contact. Deze zomer komt er een afvaardiging naar Twente om zich over onze campus te laten informeren. Het studierendement is hoog in Aalborg maar over het bloeiende verenigingsleven op de campus kunnen ze nog wat van ons leren.'
Kijkt u ook voor de bestuurstructuur naar Denemarken?
'Je hebt daar inderdaad een structuur die mijn belangstelling heeft. Vertaald naar Nederlandse verhoudingen betekent het een Raad van Toezicht die boven het College van Bestuur staat en een ondernemingsraad. Dat systeem werkt in Denemarken en de Zweden hebben het reeds opgepakt.'
Popma zegt de indruk te hebben dat er nu tussen de faculteiten en de U-raad weinig voeling is. In het Deense stelsel is dat via de ondernemingsraad en de Raad van Toezicht wel het geval, stelt hij. 'Voor mij staat overigens ook ter discussie of je wel een CvB bestaande uit drie personen moet handhaven. Misschien voldoet een gekozen rector of een beroepsrector of -president beter. Voor ingrijpende veranderingen op het gebied van de bestuurstructuur zie ik echter op korte termijn binnen de instelling geen draagvlak ontstaan.'
Onderwijsdirecteur
Wat is uw mening over het aanstellen van een opleidingsdirecteur op de plek van de onderwijsdecaan?
'Naar mijn mening is zo'n directeur veel slagvaardiger in het ontwikkelen van een goed onderwijsstelsel dan de onderwijsdecaan. We wachten als CvB eerst het rapport van de Centrale Commissie Onderwijs over dit onderwerp af. In februari wordt het door de CCO besproken. Persoonlijk hoop ik dat we daarna met een proef zullen kunnen starten.'
Hetzelfde geldt voor de beroepsdecaan?
'Ja. Maar net als voor de opleidingsdirecteur en de invoering van projectonderwijs geldt ook voor ditonderwerp dat er een draagvlak voor moet zijn in de faculteit. Werktuigbouwkunde is een voorbeeld dat het werkt, helaas blijft navolging bij andere faculteiten uit. Als je het over professionalisering van de organisatie hebt dan moet je overigens ook een eventuele clustering van faculteiten in de discussie betrekken. Je kunt daar vanuit verschillende invalshoeken mee bezig gaan. Een pragmatische benadering is bijvoorbeeld de fysieke aanwezigheid van een aantal faculteiten in één gebouw. Zelf voel ik voor een clustering die verder gaat. Als ik even hardop denk dan gaat het om een driedeling in funderende, construerende en maatschappij-wetenschappelijke faculteiten.'
Salaris
Het ministerie springt van de hak op de tak. Wanneer u op de stoel van Ritzen zou zitten welk onderwerp zou u dan aanpakken?
'De studiefinanciering via de Informatiebeheer Groep in Groningen moet direct worden afgeschaft. Dat kan veel beter via de universiteiten worden geregeld. Verder zou ik in plaats van studiefinanciering de studenten een soort salaris willen betalen. Ze worden dan geacht om als werknemers prestaties te verrichten in de vorm van het bijwonen van colleges, het behalen van een minimum aantal studiepunten en het meewerken in de begeleiding bij practica werkcolleges en projecten.
'Wij worden nu telkens overrompeld door de politici. Door onze slechte onderlinge samenwerking is het ook moeilijk om een vuist te maken. Ook de drie technische universiteiten laten helaas regelmatig het eigen belang prevaleren boven het groepsbelang.'
U hebt nog anderhalf jaar voor de boeg. Opteert u voor een nieuwe termijn?
'Ik heb mijn schepen bij EL en TN niet achter mij verbrand. Een terugkeer over anderhalf jaar is aannemelijk. De veranderingen in de instelling gaan minder snel dan je wel zou willen.'
Rector magnificus Theo Popma
