Minister Ritzen wil dit jaar in het wetenschapsbudget een `stok achter de deur' vastleggen om universiteiten rekening te laten houden met maatschappelijke prioriteiten. Als instellingen zich daar niet aan houden, kunnen ze maximaal drie procent van hun onderzoeksbudget kwijt raken. Dat maakte de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen bekend bij de presentatie van het rapport van de verkennings- commissie Rechtsgeleerdheid, afgelopen vrijdag in Den Haag.
Ritzen wil nog steeds 'bruggen bouwen tussen de samenleving en het wetenschappelijk onderzoek'. Niet dat de universiteiten zich en masse van het fundamentele onderzoek moeten afkeren en alleen nog maar toegepast `nuttig' onderzoek moeten gaan verrichten. Maar wel is de minister bang dat de positie van het onderzoek wankel wordt als het geen maatschappelijk draagvlak heeft. Daarom zou de verdeling van geld ook gekoppeld moeten zijn aan door de politiek aangedragen thema's.
De universiteiten staan zeer huiverig tegenover dit idee, omdat het de academische vrijheid zou bedreigen. In 1993 strandde een eerste poging van Ritzen om het gestalte te geven bij de behandeling van het Wetenschapsbudget in de Kamer. Hij noemde toen een zestal gebieden, waarop de universiteiten hun aandacht moesten richten (o.a. micro-electronica/informatica, klassieke talen en milieu-economie). De Kamer voelde niet voor sancties om dit af te dwingen. Ritzen wil zijn plan nu verder 'scherpte geven'. In mei komt de Overlegcommissie Verkenningen met een rapport, dat op een aantal onderzoekgebieden belangrijke thema's voor de toekomst formuleert. Daarnaast gaat de minister zijn collega's in het kabinet af, om ook van hen relevante suggesties te vernemen.
In het Wetenschapsbudget 1997 van september a.s. worden de aangedragen thema's omgezet in concrete, toetsbare criteria. Verrichten de universiteiten (en andere onderzoeksinstituten) geen onderzoek in de door de overheid gewenste richting, dan kunnen ze na vier jaar maximaal drie procent van hun algemene onderzoeksbudget kwijt raken. Het ministerie, zo licht directeur Wetenschapsbeleid dr. P. Tindemans toe, verwacht overigens niet dat deze `stok achter de deur' ook daadwerkelijk gebruikt zal worden. De brede samenstelling van de verkenningscommissies legt volgens hem een goede basis voor acceptatie van geformuleerde thema's door universitaire onderzoekers.
