Samen met zijn broertje Nicolai (7), vader (fysicus) Yuri en moeder Elena is hij nu ruim vijf jaar in Enschede. Het gezin blijft in ieder geval nog tot begin 1998. Aanvankelijk was een korter verblijf gepland, maar het onderzoeksproject waar Yuri aan deelneemt, onder meer in samenwerking met zijn voormalige Russische collega's, loopt zo voorspoedig dat zijn contract is verlengd.
Daarover is Elena, een doctoranda Frans die weinig Engels en nauwelijks Nederlands spreekt, niet enthousiast. Want hoe langer het gezin hier blijft, des te moeilijker is het straks in Moskou weer te wennen. 'Hier doen de mensen hun best van dit land een prettig en georganiseerd land te maken. Dan is het niet eenvoudig terug te keren naar de wanorde en ontevredenheid in Rusland.' Bovendien, vertelt Yuri, is onderzoek in Rusland sinds de omwenteling zwaar gedegradeerd. Een onderzoeker verdient slechts honderd dollar per maand. Dat is niet genoeg om een gezin van te onderhouden.
Afgezien van mogelijke problemen bij terugkeer voelt Elena zich hier doodeenvoudig een beetje eenzaam. Aanvankelijk was ze aan huis gebonden door de kleine Nicolai, nu is ze in principe de hele dag alleen thuis. Ze wil graag Nederlands leren en een baan zien te vinden, maar de daarvoor aangewezen instanties zijn hierbij tot nu toe niet erg behulpzaam geweest. Natuurlijk heeft ze hier inmiddels vrienden, maar die kunnen toch niet de plaats innemen van haar jarenlange vriendschappen in Rusland.
Jongste zoon Nicolai vindt het leuker in Nederland dan in Rusland. Zijn grote broer aarzelt. Ook hij mist zijn oude vrienden in Moskou. Bovendien verlangt hij soms naar het bruisende van de miljoenenstad. Aanvankelijk was hij ook niet gelukkig met de situatie op school. Het niveau in Rusland lag veel hoger. Nu zit hij met zijn veertien jaar al in vier vwo. Dat komt niet alleen doordat hij zo slim is ('In Rusland zaten er kinderen van mijn leeftijd bij mij in de klas die slimmer waren dan ik.'), de Nederlandse leerling is gewoon niet zo leergierig als de Russische: 'Hier is het zo van, nou ja, naar school gaan moet. Daar hadden de kinderen echt belangstelling.'
Maar ja, aan de andere kant: 'In Rusland is het een strijd om te overleven. Voor veel Russen was de tijd onder de communisten beter. Nu is er een kleine groep profiteurs. Hier is de overheid heel beschermend.' Materieel gezien hebben ze het in Nederland beter en de politieke situatie is aanzienlijk stabieler, maar het hart verlangt soms naar Rusland. 'Hier zijn we gasten, daar zijn we thuis', zegt Elena melancholisch.
De familie Udalov
