Naar de kapper, goed voor het zelfbeeld

| Redactie

In de vierde lezing van de cyclus 'Kommer en kwel' ging psychologe dr. E. Woertman dinsdag in op 'het onvolmaakte lijf'. Uit haar ervaring met slachtoffers van verkrachting en incest viel haar de problematische relatie op van de patinten met hun lichaam. Sommigen wilden het liefst 'zonder lichaam leven' en anderen voelden zich 'smerig'.

Deze probleemstelling vormde het startpunt van haar onderzoek. In haar lezing deed ze er verslag van. Aan bedoelde patiënten was niets bijzonders te zien. Toch hadden ze een verwrongen zelfbeeld. Ieder mens heeft een beeld van zijn eigen lichaam. Volgens Woertman is dit opgebouwd uit drie delen : het feitelijke, het beleefde en het ideale lichaamsbeeld. Samen met het sociale aspect, bepalen deze het beeld dat anderen van jou hebben en jij van jezelf hebt.

In haar onderzoek ging Woertman er van uit dat als de drie dimensies samenvallen iemand zichzelf mooi vindt. Als graadmeters dienden onder andere een lage 'kosmetische veranderingswens' en een hoge mate van welbevinden van de proefpersoon. De resultaten van het onderzoek bleken deze vooronderstelling niet te ondersteunen. Alleen vrouwen beantwoordden aan het geschetste beeld. Mannen die zichzelf lelijk vonden, bleken geen sterk verlangen te hebben om kosmetisch onder handen te worden genomen.

Overige onderzoeksresultaten wezen uit dat de groep jongeren in de leeftijd van 17 tot 26 jaar zichzelf het mooist vonden. Meisjes in de puberteit (12 tot 17 jaar) bleken juist 'ongelofelijk negatief' over hun eigen lichaamsbeeld. Jongens in dezelfde leeftijdcategorie hebben geen last van dit collectieve gevoel van lelijkheid. Van de vrouwen heeft 70 % een ander ideaalbeeld dan dat ze er nu uitziet, tegen 48 % bij de mannen. In haar werk vraagt Woertman zich af (vanwege het feit dat verkrachting zo'n negatief effect heeft) of er ook iets bestaat dat juist een omgekeerd, positief effect heeft. Ze stelde dat positieve aanraking dat effect bereikt. Ook de positieve (of negatieve) waardering door ouders en partner noemde ze een zeer belangrijke factor in de beoordeling van het eigen uiterlijk. Een gegeven dat blijkens enige citaten in veel romans was terug te vinden.

Woertman betoogde dat het zelfbeeld gedurende een mensenleven voordurend in ontwikkeling is. In de ontwikkelingspsychologie worden de eerste twee levensjaren als zeer bepalend voor het zelfbeeld beschouwd. Dit beeld komt tot stand door de spiegelende taak van de ouders en ervaring van het eigen gedrag ten opzichte van anderen. De waardering van de ander is hier weer een hoofdthema. Ook de puberteit, waarin het lichaam uit balans is en waarbij vermogens ontwikkeld worden om óver jezelf te gaan nadenken, is een kwetsbare periode. De discussie na de lezing deed zo nu en dan denken aan Oprah Winfrey show. Er werd nader ingegaan op de manier waarop een zelfbeeld gevormd wordt en hoe dit proces kan worden beïnvloed. Over de rol van aanraking stelde Woertman dat we in een samenleving leven waar aanraken taboe is : 'Een aanraking is óf sexueel óf functioneel'. Daarop adviseerdeze het gehoor om regelmatig de schoonheidspecialist of de kapper te bezoeken.

Stay tuned

Sign up for our weekly newsletter.