Ethicus dr. Paul van Dijk van de WWTS-vakgroep Systematische Wijsbegeerte: 'Ik zit in de ethische commissie van een ziekenhuis. Daar vraag ik artsen die een 'trial' willen uitvoeren met een nieuw geneesmiddel, of zij hun kinderen aan de proef zouden durven blootstellen. Maar dit vaccin is wel wat anders dan het zoveelste aspirientje.'
Wat vindt u van deze vrijwilligers?
'Ik heb er groot respect voor. Zij nemen een risico, niet voor eigen profijt - zoals bij roken of bij deelname aan het verkeer - maar voor dat van een ander. Ze zijn bereid tot een offer vanuit hun grote betrokkenheid met aids-patinten.
'Voor zover ik kan inschatten is de weg van wetenschappelijk onderzoek zorgvuldig bewandeld. Een proef met chimpansees, meestal het eindpunt van een lange weg van medisch onderzoek, heeft aangetoond dat het ontwikkelde vaccin voor een redelijke periode geen schadelijke gevolgen heeft en werkzaam is.
'Toch blijft een proef met mensen risicovol. Hoewel de chimpansee het dichtst bij de mens staat, weet je niet zeker of de mens er even goed tegen kan. Bovendien zijn de gevolgen op lange termijn volkomen duister. Alle aids-virussen dringen binnen in de genen en chromosomen van geïnfecteerde cellen en kunnen, over twintig jaar, bijvoorbeeld kanker veroorzaken.'
Aan welke voorwaarden moet een dergelijke proef voldoen?
'De vrijwilligers moeten volstrekt goed worden geïnformeerd. Verder moet het medicijn nuttig zijn. En juist het nut is in dit geval buitengemeen groot. Per dag raken wereldwijd achtduizend mensen met HIV besmet. Na jaren onderzoek is er nog steeds geen geneesmiddel dat als alternatief voor vaccinatie kan dienen. Daarom mogen van mij de risico's hoger zijn dan normaal.'
Een vrijwilliger, een Zwitserse arts, begon toch te twijfelen...
'Het bleek dat hij niet eerst had overlegd met zijn vrouw en kinderen. Dat vind ik onbegrijpelijk. Ik zou nadrukkelijk willen dat de betrokken artsen zich overtuigen van de steun van de directe sociale omgeving van de vrijwilligers.'
