Iedere onderzoeker kent het probleem. Het onderwerp onder studie mag niet veranderen als gevolg van het onderzoek. De snelheid van de tennisbal verandert niet wanneer hij wordt gemeten. Dit is een belangrijke norm in de wetenschap. En al is het vaak verdomd moeilijk om aan deze norm te voldoen, zolang u er alleen al aan twijfelt zult u de resultaten van uw onderzoek nooit en te nimmer publiceren. De lezer is in het onderwerp geïnteresseerd, niet in het geknoei van de onderzoeker.
Het ware mij een lief ding als ook de pers zou proberen naar deze norm te leven. Want of het nu gaat om het welzijn van celebriteiten, het Securatelarrest, of om de aanhouding van Bouterse, steeds weer moet je je afvragen of de werkelijkheid zoals de pers die beschrijft dezelfde werkelijkheid is als wanneer de pers zich er niet mee had bemoeid. En afvragen is al niet eens meer nodig wanneer een blad met veel bombarie over iemand verkondigt dat ie in opspraak is geraakt. Dit is journalistiek met de nieuwswaarde van een dode luis.
Een onderzoeker wil iets weten over vissen. Hij werpt een hengel uit, vangt er een, bestudeert hem grondig, ziet wat geks, vangt er nog een, ziet hetzelfde en maakt dan zijn grote ontdekking wereldkundig: een vis heeft een gat in z'n bek. De onderzoeker heeft gelijk, of nee, het is nog erger. Want een volgende onderzoeker vangt dezelfde vissen en telt zelfs twee gaatjes. Dat had die eerste dus nog over het hoofd gezien. Het onderwerp wordt het gesprek van de dag. Er doen moppen over de ronde. 'Waarom mag een vis niet in het ziekenfonds? Omdat ie altijd gaatjes bij de tandarts heeft.'
Een derde onderzoeker telt drie gaatjes. De vierde onderzoeker bevestigt dat. (Eigenlijk had hij er zelfs vier geteld, maar hij werkt voor een kwaliteitskrant, dus hij heeft zijn waarneming gecorrigeerd voor het ene gaatje dat hij zelf heeft aangebracht.) En als dan ten langen leste de vissen overlijden aan een geperforeerde bovenkaak, dan weet nog steeds niemand hoe een vissenbek er werkelijk uit ziet. Vrijheid van nieuwsgaring heet dit. Maar zonder strenge biologieleraren mondt het uit in weinig nieuws en veel gegaar.
