De opzet van de opleiding WWTS in 1983 was 'echt pionierswerk', zegt onderwijsdecaan WWTS-onderwijs Dirk Stemerding (WMW). Voor een ir-opleiding met een sterk wijsgerig karakter bestond immers geen voorbeeld. En bovendien heersten binnen de wetenschappelijke staf verschillende opvattingen over de rol die wijsbegeerte binnen de studie moest spelen.
Die verschillende opvattingen bestaan tot op de dag van vandaag, aldus Stemerding. 'Er heerst een vreedzame coëxistentie tussen de drie betrokken vakgroepen. Ze hebben elk hun eigen afstudeerders en proberen het ideaal van de opleiding op eigen wijze te verwezenlijken. De vaak bepleite integratie is een ideaal dat maar partieel gerealiseerd wordt.'
Toch constateert Stemerding dat opleiding en faculteit langzaam naar elkaar toe zijn gegroeid. Voorbeeld: de manier waarop de vakgroep Systematische Wijsbegeerte de Twentse techniekfilosofie heeft ontwikkeld. 'Daardoor is er nu een sterkere basis voor de opleiding dan tien jaar geleden.'
In 1990 leverde de visitatiecommissie wijsbegeerte fikse kritiek op de opleiding. De eindtermen (wijsgeer èn ingenieur) werden niet gehaald. Dat was volgens de commissie binnen vier jaar ook absoluut niet haalbaar. Met name de wijsgerige basis van de opleiding zou te smal zijn.
Paniek in de tent. De faculteit begon aan het curriculum te sleutelen. Al snel werden vervolgens plannen geopperd om van WWTS een vijfjarige opleiding 'wijsgeer in een bepaald wetenschapsgebied' (namelijk techniek) te maken, een mogelijkheid die geboden wordt in de wet op het hoger onderwijs. De prijs was dat WWTS in dat geval een drs-opleiding zou worden.
Zorgelijk
Vorig jaar gaf Ritzens adviescommissie opleidingenaanbod toestemming voor de opleiding nieuwe-stijl. Ook daarbij gaat het overigens nog steeds om een bovenbouw-opleiding waarvan het curriculum aansluit op een propedeuse in een technische studie (inclusief T&M, CT&M en BIT).
Het binnenhalen van het vijfde jaar heeft zoveel energie gekost dat er van inhoudelijke vernieuwing van het curriculum weinig gekomen is, bekent Stemerding. De extra ruimte is gebruikt om het wijsgerig basisprogramma en de technologie-component te versterken. In de afstudeerfase is meer keuzeruimte gecreëerd. 'Toen waren de extra 42 studiepunten alweer op.'
Stemerding hoopt dat de centrale stimuleringsgelden onderwijs alsnog een prikkel zullen vormen voor gerichte vernieuwing van de opleiding. 'De studeerbaarheid is een groot probleem: een studietijd van zeven jaar kan echt niet meer!' Probleem is alleen dat de kleinschaligheid van de faculteit de marges voor investeren in vernieuwing nogal smal maakt.
Zorgelijk noemt Stemerding de lage studenteninstroom - inmiddels stabiel op vijftien per jaar. Dat is ook wel eens nog minder geweest, maar toen was de faculteit vergeten de propedeusestudenten voor te lichten. 'Op zichzelf is onze werving vrij overzichtelijk: weliswaar bestaan er mensen die speciaal voor WWTS naar Twente komen, maar de meeste stervelingen denken pas over die optie na als ze al met een andere technische studie bezig zijn.'
Over de arbeidsmarktkansen van de WWTS-ers is Stemerding niet ontevreden.'Het grootste deel van onze studenten komt vrij makkelijk aan het werk, zij het door breed te solliciteren. Het ontbreekt de opleiding nog heel duidelijk aan een eigen arbeidsmarktprofiel. Niet erg, zolang men aan de bak komt, maar wel een handicap bij onze werving en profilering.'
Ongunstig
Door het vage profiel is moeilijk te zeggen welk effect de drs-titel zal hebben op de kansen op een baan. 'Dat effect kan ongunstig zijn gezien de concurrentie van ingenieurs. Het zou kunnen dat je als drs bij sollicitaties voor technische functies al bij de eerste schifting sneuvelt.'
Blijkens het laatste arbeidsmarktonderzoek werkt 40 procent van de afgestudeerd WWTS-ers in onderzoeksbanen aan universiteiten of onderzoeksinstellingen, 30 procent in academische functies bij adviesbureaus (25 procent) en automatisering (5 procent) en nog eens 5 procent in onderwijs en journalistiek. Vijf procent is werkzoekend. De resterende 20 procent werkt onbezoldigd, studeert weer of werkt in niet-academische functies.
Het nieuwe jasje van WWTS heeft geen financiële gevolgen voor de faculteit, zegt Stemerding. Weliswaar krijgt de UT minder voor een WWTS-afgestudeerde dan voorheen, maar het college van bestuur heeft beloofd dat er in het interne verdeelmodel voor WMW niets verandert. Overigens zijn de opbrengsten van de opleiding voor de faculteit 'tamelijk marginaal', aldus Stemerding. Veel belangrijker zijn het WenM-onderwijs en het onderzoek.
Niettemin is de toekomst ongewis. 'De opleiding heeft zeker bestaansrecht: er zijn studenten en er zijn banen, en daarnaast draagt de opleiding bij aan het tweekernenprofiel van de UT. Maar of de opleiding ook levensvatbaar is, is een andere vraag. Een jaarlijkse instroom van vijftien is gewoon te weinig. Volgens de faculteit moet de instroom minstens 25 zijn, volgens mij is een aantal van veertig à vijftig pas echt kosteneffectief.'
Daarom volgt Stemerding de door rector Frans van Vught geëntameerde major-minor-discussie met belangstelling. 'Je merkt bij de voorlichting dat er veel studenten zijn voor wie het servet van het WenM-onderwijs te klein is en het tafellaken van WWTS te groot. Ze zijn geïnteresseerd, maar de stap naar een andere opleiding is te groot. Het minor-concept zou dan een mooi alternatief zijn dat de levensvatbaarheid van de opleiding flink kan versterken. Daar heb ik met de faculteit mijn hoop op gevestigd.'
Staat of valt de faculteit met de opleiding WWTS? 'Nee, de opleiding is niet van levensbelang - althans in financiële zin. Zij draagt natuurlijk wel bij aan het smoel van WMW. Een faculteit heeft voor haar bestaansrecht een eigen studierichting nodig - hoe klein dan ook.'
De honderdste WWTS-ingenieur, Bert Zilverberg, die afgelopen vrijdag afstudeerde op een scriptie over duurzaam bouwen. Hij is tevens de eerste wijsgerig ingenieur met een civieltechnische achtergrond.
