Begin deze week was de deadline voor de 'vooraanmelding' van onderzoekscholen (of combinaties daarvan) die in aanmerking denken te komen voor een van de miljoenpremies voor universitair toponderzoek. En al was duidelijk gemaakt dat bij de selectie de hoogste eisen gesteld gaan worden, toch blijken velen een poging te wagen.
De UT heeft voor deze ronde onderzoekschool MESA voorgedragen (in combinatie met de Delftse zusterinstelling DIMES). Het micro-elektronica-onderzoek van MESA is al officieel onderzoeksspeerpunt van de UT. Het andere speerpunt, telematica, kwam nog niet in aanmerking omdat het hier nog geen erkende onderzoekschool betreft. Volgens rector F. van Vught schuift het college MESA naar voren omdat deze keuze de UT-kansen 'optimaliseert'.
Bij NWO zal men intussen niet verbaasd opkijken bij de aanmelding van een aantal geijkte kandidaten. Voorbeelden zijn door Amsterdam aangevoerde groepen sterrenkundigen en atoomfysici, een combinatie van randstedelijke kankeronderzoekers, en de landelijke onderzoekschool voor chemische katalyse. Bij deze initiatieven is uit erkend sterke instituten onderzoek apart genomen dat eerder als zeer goed of 'uitmuntend' is beoordeeld. In de meeste gevallen staat het universiteitsbestuur achter de aanmelding, en is er al sprake van een behoorlijk uitgewerkt plan.
Maar volgens de eerste berichten is er naast 'rijpe' een minstens even groot aantal 'groene' initiatieven ingediend. Ze zijn vaak op eigen houtje opgesteld door directeuren van instituten, of door losse combinaties van onderzoekers. Van uitwerking - inclusief een heldere keus welke vakgenoten er precies meedoen en waarom - is in veel gevallen geen sprake. En omdat iedereen al in september zeer gedetailleerde informatie moet verschaffen, wordt het voor deze initiatieven een zware zomer - zonder veel kans om tot de onderzoekselite door te dringen.
De wonderlijk massale wedloop, die indieners en jury mensjaren werk kan bezorgen, is niet echt te wijten aan de universitaire onderzoekers. NWO heeft deze vertoning over zich afgeroepen. Bij het opstellen van de spelregels voor selectie van top-onderzoek wilde de organisatie de universiteitsbesturen geen monopoliepositie geven; dus moest de deur open staan voor 'bottom-up'-initiatieven. En die zijn er dus volop gekomen. Over een jaar zal blijken of het niet veel simpeler had gekund.
