Educatief verlof, heet de bijna tien jaar oude regeling. 'Opfrisverlof' noemt Ed Asselbergs van Personeel & Organisatie (P&O) het. Bedoeld voor alle UT-ers, van hoog tot laag. De doelstelling, legt hij uit, is expres nooit geëxpliciteerd. Het mag een activiteit zijn die verband houdt met het werk, maar dat hoeft niet. Bijtanken, opfrissen, je oriënteren op het vervolg van je loopbaan. Na vijf jaar vaste dienst kan het allemaal.
Volgens Asselbergs doet wetenschappelijk personeel het vaakst een beroep op de regeling. Dat heeft veel externe contacten en ziet daardoor meer mogelijkheden. Universitair docent Louis Winnubst (CT) bracht eind 1994 drie maanden door in Oxford. 'Ik vond educatief verlof een goede mogelijkheid eens te kijken hoe elders onderzoek wordt gedaan.' Hij was te gast bij prof. Brook, een 'bekende naam' op zijn vakgebied waarmee de vakgroep goede contacten onderhield.
Winnubst bezocht in Engeland ook andere universiteiten en bedrijven. 'Ik heb op die manier een beeld gekregen van het onderzoek op ons terrein. Gesprekken met anderen werken verhelderend, je doet nieuwe ideeën op.' Hij denkt er over om in 1999, als hij weer vijf jaar heeft volgemaakt, opnieuw te gaan. Maar dan voor een meer inhoudelijke 'stage'.
Asselbergs schat dat per jaar 25 UT-medewerkers educatief verlof nemen. Sinds 1995 is de regeling gedecentraliseerd en worden geen cijfers meer bijgehouden. In het begin was de belangstelling nog geringer. Daarom hield hij in 1990 een enquête. De regeling bleek bij nagenoeg iedereen globaal bekend. Maar de helft van de ondervraagden wist bijvoorbeeld niet dat het mogelijk is een onkostenvergoeding te krijgen. Voor binnenlandse activiteiten bedraagt die maximaal vijfduizend gulden, voor buitenlandse zelfs maximaal tienduizend gulden.
Bahama's
'Waar ga jij naar toe? Naar de Bahama's?', herinnert Henk te Veene zich nog de grappen die hij en zijn collega's maakten toen de regeling voor educatief verlof werd ingevoerd. De technisch medewerker van de vakgroep Meet- en Systeemtechniek van TN is tot dusverre echter de enige van de groep die er daadwerkelijk gebruik van heeft gemaakt. Twee jaar geleden verruilde hij de UT tijdelijk voor de universiteit van Aberdeen. Hij had al 22 jaar op dezelfde plek gezeten. Dus het was ook wel tijd, vond-ie.
'Elk jaar kwam ik die regeling weer tegen. Het punt is dat je de juiste contacten moet hebben. Je kunt wel op de bonnefooi een brief schrijven, maar als ze je niet kennen komt er toch niks van terecht.' Te Veene wilde graag zijn Engels verbeteren. En hij kende een Schot van diens promotie aan de UT. Die verzekerde hem dat hij van harte welkom was in Aberdeen.
Alles leek dus in kannen en kruiken. Maar Te Veenes baas was het in eerste instantie niet met zijn plan eens. Want de beheerseenheid draait op voor de kosten van het educatief verlof, inclusief eventuele vervanging. Een probleem, zo weet P&O-medewerker Asselbergs ook. Bazen gaven in de enquête uit 1990 aan dat zij het gebruik van de regeling niet stimuleren. Ze vonden (en vinden) haar te duur.
Medewerkers, vooral ondersteunend en beheerspersoneel, zijn vaak bang dathun baas moeilijk zal doen over educatief verlof. Daarom beginnen ze er niet eens over. Helaas is deze vrees soms terecht, constateert Asselbergs. Er zijn beheerders, vooral binnen diensten, die niets van de regeling willen weten. Maar, benadrukt hij, educatief verlof is een recht.
Een baas moet het voorstel uiteraard wel goedkeuren en zich ook in de gekozen periode kunnen vinden. Te Veene is dus naar Schotland geweest, want zijn plan voldeed 'honderd procent' aan de regels. De universiteit van Aberdeen was niet helemaal wat hij had verwacht, maar absoluut de moeite waard. Hij heeft al aangekondigd dat hij over drie jaar weer met educatief verlof gaat. 'Als ik in de schoenen van de directie stond, schopte ik iedereen er om de vijf jaar even uit. Het is beter voor de motivatie en je ziet eens een andere organisatie van binnen. De UT is vrij star, dan is dat weleens goed', vindt Te Veene.
Relevant
De regeling is volgens sommige beheerders ook te liberaal, vertelt Asselbergs. 'Ze vinden het toch vooral aardig wanneer iemand terugkomt met de mededeling dat hij of zij een en ander heeft opgestoken dat relevant is.' Thérèse ter Heide heeft daarover geen klagen. De medewerkster van het Bureau Emancipatie en de griffie van de U-raad deed de afgelopen vier jaar naast haar werk de lerarenopleiding Frans en een opleiding communicatie en cultuur. Ze combineerde die twee met een stage bij een Franse archeologische opgraving. 'Michiel van Buchem, mijn baas, is iemand die dergelijke activiteiten stimuleert. Hij heeft zelfs geprobeerd voor mij een stageplaats te vinden', reageert ze enthousiast.
Educatief verlof kan ook 'versnipperd' worden benut, bijvoorbeeld voor het volgen van een opleiding. Sommige medewerkers halen op die manier alsnog een havo- of hbo-diploma. Anderen gebruiken de regeling om zich te oriënteren op nieuwe loopbaanmogelijkheden, omdat ze niet tot hun 65-ste hetzelfde werk willen blijven doen. Dionne Schurink, portier van de Vrijhof, bijvoorbeeld.
Schurink heeft iets met Portugal. Alsof ze er een vorig leven heeft geleid. Haar droom is op het Iberische schiereiland een klein pensionnetje te beginnen. In januari en februari bezocht ze bij wijze van educatief verlof Nederlandse ondernemers in Portugal. Eind mei houdt ze een presentatie over haar ervaringen. Dus al te veel wil ze nog niet kwijt. 'Ik heb positieve verhalen èn waarschuwingen meegekregen. Maar mijn enthousiasme is alleen maar toegenomen. Ik wil er binnen een bepaalde tijd naar toe.' Dat die sprong in het diepe velen te ver gaat, begrijpt ze. Maar educatief verlof? 'Ik kan het iedereen aanraden. Je roest toch snel vast.'
Waarom maken veel medewerkers toch geen gebruik van die mooie regeling? De gezinssituatie is een probleem, zo wordt vaak aangevoerd. 'Smoesjes', denkt CT-docent Winnubst, echtgenoot en vader van twee kinderen. Anderen weten gewoon niet wat te doen. Asselbergs, die zelf in het kader van zijn educatief verlof een congres en universiteiten in Amerika bezocht, biedt zich graag aan voor advies. Het meest gehoorde excuus is echter het werk. Veel medewerkers denken dat ze onmisbaar zijn, verzucht hij.
