Veel allochtone studenten gedijen niet in onderwijsvormen waarin zij initiatief moeten tonen. Dat zei UT-onderzoeker E. de Weert op een studiedag in Den Haag waar twee rapporten over de positie van allochtone studenten werden gepresenteerd. Volgens De Weert, verbonden aan het Twentse Centrum voor Studies van het Hoger Onderwijs (CSHOB), stellen allochtone studenten zich in het algemeen afwachtend op. Door hun culturele achtergrond krijgen sommige etnische studenten liever een opdracht dan dat zij zelf initiatief nemen. Ook bij stages breekt hen dat op.
De Weert en zijn collega L. Plettenburg trekken deze conclusies op basis van een tussentijdse evaluatie van 79 projecten op hogescholen en universiteiten die de deelname van allochtone studenten aan het onderwijs moeten bevorderen. Bij vijf universiteiten lopen twaalf projecten, 21 hogescholen nemen de andere 67 voor hun rekening. Uit de evaluatie blijkt overigens dat er over het succes van deze projecten nog weinig valt te zeggen, omdat er nauwelijks betrouwbare cijfers zijn.
Het uitblijven van 'harde' cijfers is terug te voeren op een gebrekkige boekhouding. Universiteiten en hogescholen zijn niet verplicht om allochtone studenten te registreren. Registratie is nog altijd zeer omstreden: het zou etnische studenten nodeloos stigmatiseren. Verder vertonen de computerprogramma's waarin de studieresultaten van studenten worden bijgehouden nog steeds mankementen.
StruikelblokToch stelde De Weert voorzichtig vast dat vooral allochtone studenten last hebben van de recente maatregel om een opleiding in vier jaar af te ronden. Net als alle andere studenten maken allochtonen een goede kans op een diploma in het hoger onderwijs, maar zij hebben vaak moeite met de Nederlandse taal. Ook de vaktaal die zij tijdens hun studie tegenkomen, vormt een struikelblok. Ondanks extra ondersteuning halen velen de eindstreep niet, of pas in hun zesde studiejaar.
Het forse aantal uitvallers en het tragere studietempo kost de onderwijsinstellingen geld. Sommige hogescholen beschouwen allochtone studenten daarom als een financieel risico. 'Als minister Ritzen de regels niet verandert, moeten wij ernstig gaan nadenken of het wel verstandig is om zoveel allochtone studenten in te schrijven. De extra ondersteuning die wij aanbieden kost immers veel geld. Wanneer wij geen bonus krijgen voor elke allochtone student die zijn diploma haalt, kan het financieel eigenlijk niet uit', zei een medewerker van de Haagse Hogeschool.
Ook J. Veeris, directeur van het instituut voor multiculturele ontwikkeling Forum, vindt dat minister Ritzen in zijn beleid extra rekening moet houden met allochtone studenten. Hij wees erop dat mbo'ers vanaf 1998 nog maar drie jaar de tijd krijgen om een verwante hbo-opleiding af te ronden. Door deze maatregel, zo waarschuwde Veeris, zullen nog minder allochtone mbo'ers kiezen voor een vervolg in het hbo, terwijl dat aantal nu al niet erg hoog is. Exacte getallen kon Veeris, vanwege de matige registratie, niet geven.
Veeris vindt het verblijfsduurakkoord mbo-hbo in strijd met het kabinetsbeleid om meer aandacht te schenken aan achterstandsgroepen. Het voorbereidend beroepsonderwijs en ook het mbo nemen veel allochtone leerlingen op. 'Daarom moet de route naar het hbo volledig openblijven', aldus Veeris.
Allochtone mbo'ers lopen met name vertraging op in het eerste jaar in het hbo en tijdens de stage: net als op de arbeidsmarkt doen zij er langer over om een stage-adres te vinden. De aansluitingsproblemen in het eerste jaar lopen de etnische studenten later grotendeels in. Met name het vierde jaar zou produktief zijn. Veeris: 'Dat laatste produktieve jaar mag deze studenten daarom beslist niet worden ontnomen.'
