Urgent en waardevol. Zo omschrijft het kabinet de oogst van het kennisdebat, de nationale discussie die minister Ritzen het afgelopen jaar organiseerde over het onderwijs van de 21e eeuw. Een speciale kabinetscommissie met aan het hoofd minister-president Kok wil de grote hoeveelheid rijpe en groene plannen die zijn geopperd tijdens het debat omsmeden tot een concreet nationaal programma. Daarin moet duidelijk worden hoe Nederlanders zich een leven lang kunnen scholen.
Het kabinet wil nagaan welke rol de overheid, het bedrijfsleven, het onderwijs en de burgers moeten spelen in een leven lang leren - en vooral wie dat moet betalen. De kabinetscommissie zoekt het vooralsnog in de richting van fiscale prikkels en 'aanpassingen' in de bestaande onderwijsprogramma's. Welke aanpassingen dat moeten zijn en hoe hoog precies de belastingvoordeeltjes voor bijscholende burgers zullen uitpakken, is nog onbekend. Maar 'paars' heeft voor 1998 al wel 125 miljoen gulden gereserveerd om ondernemers te stimuleren meer aan scholing en opleiding te doen.
Minister Wijers van Economische Zaken heeft volop ideeën over een leven lang leren. Tijdens een studiemidag van de VSNU, de vereniging van universiteiten, filosofeerde hij onlangs hardop over een 'servicebeurt' voor oud-studenten. Die zouden regelmatig bij hun voormalige opleiding of op de commerciële nascholingsmarkt moeten aankloppen om hun kennis bij te spijkeren. Het bedrijfsleven zou deze 'onderhoudscontracten' moeten betalen. Maar ook de werknemers zelf moeten een offer brengen, zo vertelde Wijers, bijvoorbeeld door te sparen voor studieverlof.
Verder kwam tijdens het kennisdebat naar voren dat het ministerie van Sociale Zaken niet afzijdig mag blijven in het onderwijs van de toekomst. Het departement van minister Melkert zou voortaan moeten bijdragen aan de kosten van de studiefinanciering; vooral omdat hogescholen en universiteiten niet langer uitsluitend worden bezocht door de standaard-student van 18 jaar die een nogal theoretische voltijdopleiding volgt. Er komen steeds meer oudere studenten, die leren en werken met elkaar willen combineren. Zij willen naast de theorie in hun opleiding ook aandacht voor praktische vaardigheden. Onderwijsinstellingen moeten daar dan wel beter op inspelen, was een andere conclusie van Ritzens kennisdebat.
Ook een grote rol zal de 'computerisering' van het onderwijs in het nationale programma innemen. Minister Ritzen kondigde vorige week aan dat hij op korte termijn plannen in deze richting zal presenteren. Dat zei hij op een bijeenkomst over kwaliteit en studeerbaarheid in Rotterdam. Ritzen wil een `big bang' teweegbrengen. Aanstaande vrijdag overleg de ministerraad hoeveel geld Ritzen krijgt voor deze oerknal.
De kabinetscommissie wil het nationale programma nog dit najaar presenteren. Dan heeft de regering ook een duidelijk standpunt in welke mate de overheid verantwoordelijk is voor een leven lang leren.
