De angst van de VSNU is gewekt door een rapport van een werkgroep onder leiding van prof.mr. M.J. Cohen, rector van de Universiteit Maastricht. Die werkgroep wil strenge regels voor overheidsinstellingen die het particuliere bedrijfsleven concurrentie aandoen. Het kabinet heeft vorige week aan de Tweede Kamer laten weten in grote lijnen achter de voorstellen te staan.
Als de werkgroep haar zin krijgt, moeten overheidsinstellingen alle activiteiten waarmee zij de vrije markt opgaan, afstoten en onderbrengen in een aparte onderneming. Zolang dat niet gebeurt, houden die instellingen een voorsprong op bedrijven - bijvoorbeeld omdat ze veel klanten al kennen - en doen zij hen dus oneerlijke concurrentie aan.
Voor universiteiten en hogescholen maakt de werkgroep-Cohen een uitzondering. Die hoeven hun commerciële activiteiten niet af te stoten, omdat die volgens Cohen van wezenlijk belang zijn voor hun taak: de maatschappij van kennis voorzien. Een voorwaarde is wel dat de kennis waarin de universiteiten en hogescholen handelen na verloop van tijd openbaar wordt. Ook moeten er 'gedragsregels' komen waardoor de concurrentie op de markt voor onderzoek en onderwijs ten minste iets eerlijker wordt.
Het zijn met name deze regels waartegen de VSNU zich verzet. Volgens haar zijn die toch nog zo strikt dat de universiteiten de facto verplicht worden hun contractactiviteiten te scheiden van hun 'gewone' werk. De VSNU is zelfs bang dat personeel voor marktonderzoek of -onderwijs voortaan niet meer ingezet mag worden voor ander werk, en andersom.
Hogere drempels voor marktactiviteiten zouden ingrijpende gevolgen voor de universiteiten hebben. Op dit ogenblik krijgen zij nog maar zo'n 70 procent van hun geld van de overheid; ongeveer één miljard gulden verdienen zij op de markt. In een brief aan minister Ritzen voert de VSNU echter geen financiële, maar inhoudelijke bezwaren aan tegen Cohens voorstellen: die werpen een 'onacceptabele drempel' op voor de verspreiding van kennis, verhinderen 'kruisbestuiving' tussen verschillende soorten onderwijs en onderzoek en zijn daarom schadelijk voor de kwaliteit ervan.
