Niels Janssen zit sinds eind vorig jaar in Japan. De vorig jaar afgestudeerde TN-er mag er zeven maanden rondneuzen dankzij een beurs van het Japan Prijswinnaars Programma van het ministerie van onderwijs. Janssen is net gestart met een stage bij het Mitsubishi Research Institute, dat zich toelegt op marktonderzoek. Aangezien iedereen die langer dan dertig jaar of korter dan drie weken in Japan verblijft precies schijnt te weten hoe het land in elkaar steekt, lijkt Niels Janssen de geschikte man om de komende tijd voor UT-Nieuws het land van de rijzende zon eens gewoon door een onbevooroordeelde, Europese bril te bekijken. Aflevering een.
Paniek wanneer je een Big Mac zonder kaas bestelt. Paniek wanneer je 's nachts niet in je 'dormitory' slaapt. Paniek wanneer je de sushi in de verkeerde saus doopt. Paniek wanneer je met je schoenen aan je eigen (!) kamer in loopt. Paniek wanneer je je koffers niet opgestuurd hebt, maar eigenhandig naar je bedrijfshuisvesting brengt. Paniek kortom wanneer iets anders gaat dan gepland of verwacht. Paniek groeit hier als kool.
Om niet in paniek te raken bereidt een Japanner zich uitzonderlijk goed voor. Dat kan hij ook. Er is een complete 'Maurice de Hond'-industrie die statistieken maakt over alles wat je zou willen weten. Van de meest gebruikte deurbel tot het aantal papiervelletjes waarmee je gemiddeld je kont afveegt.
De informatievoorziening is hier dan ook extreem. Alle Japanse kranten hebben een ochtend- en een avondeditie. De top drie van kranten met de grootste oplage ter wereld wordt volledig door Japan gedomineerd, terwijl de zes niet-Japanse kranten in de top tien samen een oplage hebben die maar net groter is dan die van de Japanse nummer één. En dan worden er per jaar nog 5 miljard boeken en tijdschriften gedrukt voor de Japanse markt. Japan is dan ook zo'n beetje 's werelds grootste gebruiker van papier.
Buitenlanders gedragen zich in dit land als een olifant in de porseleinkast. Zij weten niet precies welke saus bij welk gerecht hoort. Erger nog, zelfs als ze het weten willen ze nog wel eens proberen hoe sushi met tempura-saus smaakt. Dat is voor de Japanner niet te begrijpen. Als je de 'juiste' manier kent, dan denk je niet na over andere manieren. Je wilt je immers altijd goed gedragen om je gezicht niet te verliezen.
Japanners bereiden alles zó voor dat je precies weet wat je kunt verwachten. Onbekende situaties moeten vermeden worden. Ten koste van het spontane initiatief. Dit is een basis voor de bottom-up benadering in bedrijven. In Nederland zal een top-manager van bedrijf Y met een leuk idee over samenwerking met bedrijf X tijdens een borrel met de topvrouw van X bespreken om het vervolgens in zijn eigen bedrijf te lanceren. Hier zit uiteraard niemand op zo'n stom idee te wachten: Westerse paniek.
In Japan zal dezelfde manager het ideetje eerst bij het lager management lanceren. Zij gaan dan contact zoeken met het lager management van X. Wanneer iedereen positief reageert komt het uiteindelijk, geheel voorgekookt, terecht bij de top van X en Y. Geen verrassingen meer, en een gegarandeerd snelle implementatie van het voorstel.
Wat moet het een ramp zijn voor een Japans bedrijf om een botte Nederlander die niet weet hoe hij zich moet gedragen een paar maanden over de vloer te krijgen. Ontelbaar veel onverwachte situaties. Ik begin maandag. Paniek.
