Wat er leuk is aan onderzoek doen? Wat niet?! Oké, voorstellen schrijven. Maar: 'Als je het naïef bekijkt, heb je hier één groot stuk speelgoed. En wat heel mooi is, dat je dingen begrijpt die eerst niemand begreep. Het wordt ook steeds leuker, je krijgt steeds meer door wat voor ontwikkelingen er plaatsvinden.'
Leon Abelmann (32) ging elektrotechniek studeren aan de UT omdat de Philips bouwdozen altijd werkten, behalve als hij zelf iets wilde maken. Hij werkte een jaar als student-assistent in Zambia, deed het nodige commissiewerk voor Scintilla en had na 6,5 jaar zijn bul op zak. 'Gemiddeld een acht of zo, normaal.' Ze vroegen hem te promoveren.
Aanvankelijk kon hij zich ook een carrière in het bedrijfsleven voorstellen. Nu richt hij zich toch echt op de wetenschap binnen de universiteit. 'Ik denk dat je na verloop van tijd op een industrieel lab weinig meer van elkaar leert. Hier komen steeds weer nieuwe mensen binnen met nieuwe ideeën. En studenten stellen altijd precies de goede vragen!'
Zijn promotie was een mooi compromis: twee jaar in Parijs, twee jaar in Twente. Aan de UT vond-ie het erg leuk, zonde om weg te gaan. Maar altijd bij dezelfde groep blijven zitten is ook niet goed.
Hij werkte binnen een internationaal samenwerkingsprogramma van universiteiten en bedrijven (CAMST) op het gebied van recording. Een ideale recordinglaag is een verzameling kleine permanente magneetjes. Totnutoe wordt het grootste gedeelte van de banden gemaakt door een pigmentoplossing van magneetjes te mengen met een binder.
De nieuwste videotapes worden geproduceerd door het magnetisch materiaal als een heel dun laagje op te dampen. Daarbij ontstaan uit kristallen opgebouwde 'kolommen' van tweehonderd nanometer hoog. Iedereen dampte recht op, Abelmann deed het schuin. Daardoor krijg je dezelfde goede eigenschappen, zonder dat je de tape hoeft te verhitten. En dat maakt het mogelijk polymeren toe te passen die thermisch niet zo stabiel zijn.
Het onderzoek op het gebied van recording, constateert hij een beetje spijtig, loopt in Europa ten einde. Sommige bedrijven willen universitair onderzoek nog wel steunen, om the state of the art niet uit het oog te verliezen, maar tapes maken ze niet. Toch is zijn werk niet voor niks geweest. 'Je krijgt er fundamentele inzichten door die je ook voor andere toepassingen kunt gebruiken.' Zijn 'schuine' kolommetjes kunnen bijvoorbeeld worden toegepast als zonwering voor autoruiten. Het licht kan niet hinderlijk naar binnen schijnen, maar naar buiten kijken kan wel.
Momenteel werkt hij mee aan de race om de capaciteit van harde schijven te vergroten. Volgens de roadmap voor harddisk-recording moet die elk jaar met 60 procent toenemen. Aan de huidige techniek zit echter een limiet. Hoe kleiner de bits, hoe groter de problemen die de deeltjesgrenzen veroorzaken en hoe kleiner de energie die in een bit opgeslagen wordt. Uiteindelijk wordt het systeem thermisch instabiel met als gevolg paramagnetisme. In dat geval vergeet het bit onmiddellijk na het schrijven of het een nul of een één was.
De oplossing lijkt simpel: afrekenen met de deeltjesgrenzen door voor één bit slechts één kristal te gebruiken. Die triomf heeft zijn team nog niet zo lang geleden gerealiseerd. Trots toont hij een plaatje, een matrix van 'dotjes', plusjes en minnetjes van cobalt/nikkel en platina.
Nu moeten ze de dotjes nog programmeerbaar, 'beschrijfbaar' maken. Dat heeft hij zichzelf voor zijn fellowship als doel gesteld. Daarnaast gaat hij er langzaam aan werken om met deze techniek een harde schijf te maken.
Tegen de beoordelingscommissie heeft hij gezegd: ik wil een nieuwe harddisk bouwen met minstens honderd keer zo veel capaciteit. Dat vonden ze qua fundamenteel onderzoek wat ondermaats. Het aanvragen van die beurs was ook een ideetje van zijn begeleider, Cock Lodder. 'Zelf dacht ik dat ikniet goed genoeg was.' Nu krijgt hij in ieder geval de gelegenheid zijn theoretische achtergrond bij te spijkeren. Hij overweegt een jaartje Amerika of misschien Japan. 'Geweldig, die gelegenheid om ervaring op te doen buiten de groep!'
Leon Abelmann
