'Toen de aarde hier nog woest en ledig was, ging ik naar de campus toe om dikkoppen te vangen. Dat is lang geleden. Ik ben ook al oud', begint Anne van der Meiden zijn lezing. Als geboren Twentenaar (1929), speelt hij deze avond een thuiswedstrijd op uitnodiging van Studium Generale. De theoloog en communicatiedeskundige verdedigt z'n nieuwe boek 'De markt van geloven'. De schrijver ergert zich groen en geel aan het begrip ontkerkelijking. 'Omdat het een algemeen sociaal-maatschappelijke trend is. Ook in de politiek en bij de schaakclub komen minder mensen. Er verdwijnen niet meer leden dan anders, het loopt overal al twintig jaar leeg. Terwijl er in Nederland elk weekend 1,6 miljoen mensen naar de kerk gaan. Bovendien: het christendom is de snelst groeiende godsdienst ter wereld'.
Hoe een godsdienst zo vlug kan groeien is volgens de professor, die jarenlang in Utrecht doceerde en daar ook nog hoofd van de universitaire voorlichtingsdienst was, te verklaren: 'De kerk verbiedt zichzelf marketingtechnieken te gebruiken. En toch doet ze dat: door altijd proberen aan te sluiten bij de behoeften van mensen. Het is een proces van naar de markt gaan, de markt veroveren en de gemeente bewaren in een kerk.'
'Marketing is communicatief strategisch denken,' redeneert Van der Meiden. 'Communicatie is het meest goddelijke feit. De kern van het christelijk geloof is de vleeswording des woords.' De spreker verontschuldigt zich voor de ouderwetse term. 'Mensen die niets weten van marketing denken dat ik het geloof wil verkopen als zeep. De toetsstenen waarmee het geloof gepropageerd mag worden, komt echter uit de inhoud - het evangelie - en niet uit reclametechnieken.'
'Vroeger', aldus Van der Meiden, 'geloofde men in een dominee ('hondetrouw') of in een bepaalde kerk ('kattetrouw'). Tegenwoordig is het shoppen en grazen geblazen bij verschillende goeroes die allemaal wat anders propageren ('rattetrouw').' Daarvoor moet een verklaring zijn, denkt hij.
Legt uit: 'Mensen laten de kerken schieten, waardoor een 'erosie van commitment' ontstaat. De afgenomen binding komt ook door de vermindering van sociale controle. Partieel commitment is er wel. Dat zijn mensen die alleen met kerst naar de kerk gaan. Men levert zich niet meer volledig over aan de gemeenschap. Dit is niet erg, als men het geloof maar niet helemaal verliest'.
Dit verlies kan volgens Van der Meiden omgezet worden in winst wanneer gezindten samenwerken in communicatie. 'In uitingen als wat kunnen we en wat willen we. Niet met als doel zieltjes te winnen. Maar niemand weet toch nog wat de kerken te bieden hebben? M'n marktgevoel zegt dat er zwijgende oecomenen zijn, omdat heel veel dwarsverbanden nooit zijn opgepakt'.
De media hebben negatieve invloed op deze kruisbestuiving, zo stelt hij. 'Zij geven een verkeerd beeld van het geloof. Wanneer Willem-Alexander trouwt, gebeurt dat midden in de Arena en mag elke groep zijn zegen aanbieden. Wanneer iemand er niet is, komt dit de volgende dag in dekrant. Dat zou niet zo moeten zijn.'
