De cursus Theatervaardigheden is bedoeld voor docenten en wordt enkele malen per jaar georganiseerd door het Onderwijskundig Centrum. Laatst was er weer een. Waarom? Een gesprek met Frank de Mink, een geanimeerd cursusdocent.
'Acteren en collegegeven hebben veel gemeen. In beide gevallen is het zaak de aandacht van de toeschouwers vast te houden en informatie over te dragen. Docenten zien zichzelf te vaak als een bron van kennis, terwijl ze feitelijk de doorgever van kennis zijn. Uit onderzoek blijkt dat de wijze waarop informatie overgedragen wordt belangrijker is dan de inhoud zelf.'
'Neem nou bijvoorbeeld hoorcolleges', vervolgt De Mink. 'Als een docent een doodsaai verhaal ophangt, pikken studenten er weinig van op. Dan zitten er plichtmatig bij, zonder dat ze er na twee uur iets van hebben opgestoken. Als je hier op de universiteit komt studeren ben je nieuwsgierig en zit je vol interesse. Maar als je dan hoorcolleges gaat volgen verdwijnt dat verlangen naar kennis, omdat je helemaal geen antwoord krijgt op je eigen vragen. Dat is hetzelfde als vier jaar verloofd zijn en nergens aan mogen komen. Dit soort hoorcolleges houden mensen stom en passief in tegenstelling tot goede practica en goede werkcolleges, waarbij de student daadwerkelijk zelf aan het werk is. Als de syllabus van een vak in orde is en er genoeg oefenopgaven zijn, zou de enige functie van een hoorcollege het inspireren van de studenten moeten zijn.
Inhoud
Het is heel typisch dat een jonge onervaren docent zich vooral richt op de inhoud, vertelt De Mink. 'Naarmate de docenten meer gevorderd zijn, gaan ze zich meer richten op de zaken er omheen, de presentatie. Sommige docenten blijven wel tien jaar hangen, voordat ze een college op een overtuigende manier weten te brengen.'
Het associëren met een situatie is belangrijk bij een voordracht of college, weet De Mink. 'Het vertellen alsof je zelf in een situatie bent, vanuit wat je zelf ziet, hoort meemaakt of voelt. Je kunt bijvoorbeeld ook verzinnen wat iemand anders in een situatie meemaakt. Voor abstracte theorie kun je een concretisering of analogie bedenken, je kunt in de huid kruipen van iemand anders of zelf een debat spelen. Op zo'n manier wordt het college veel levendiger en wordt de informatie beter overgedragen. Zeker, een college voorbereiden op deze manier kost meer tijd, maar de inhoud wordt versneld en intensiever overgedragen op de studenten.
Met humor in het onderwijs kun je meer bereiken dan met ernst. De ontspannen sfeer is gunstig voor leren en onthouden. De herinnering zal met meer plezier en daarom vaker opkomen.'
Glimlach
'Daarom', zo vervolgt hij, 'is projectonderwijs ook zo'n succes; de groep neemt de sturing over en werkt in een sfeer die ze zelf bepaalt. Het gebruik van leuke citaten, cartoons of zelfspot levert een glimlach op bij de toehoorders en dat heeft in een welwillende stemming. Timing van een grap is essentieel. Goede sprekers weten precies het moment te kiezen om de clou te laten horen. Op deze manier worden de toeschouwers gestimuleerdtot denken, maar net voordat ze alle stukjes bij elkaar voegen, is de docent hun voor en kan een glimlach oogsten.'
Weinig docenten denken bij het voorbereiden van hun college aan een mogelijke anekdote of leuke personificatie. De Mink: 'Stel nou dat een docent een natuurkundige theorie wil presenteren. Dan zou hij de zaal binnen kunnen komen, verkleed als de bedenker van die theorie. Als student onthoud je dan wel dat je docent met een lang gewaad en een oud-engelse pruik binnenkwam. Zo blijft de theorie zelf ook hangen en dat is uiteindelijk de bedoeling.'
