De universiteiten zijn niet langer uit op het auteursrecht op publicaties van wetenschappers die bij hen in dienst zijn. Wel willen zij die publicaties gratis kunnen gebruiken, vooral in digitale vorm.
Dat blijkt uit een voorstel van IWI, een werkgroep van universiteiten en onderzoeksorganisaties die zich met wetenschappelijke informatievoorziening bezig houdt. Uiteindelijk moeten over dat voorstel in de cao afspraken worden gemaakt.
Wetenschappers gaan er doorgaans van uit dat zijzelf over de auteursrechten op hun werk beschikken. Die dragen zij vaak over aan de uitgevers. De universiteiten klagen dat ze daardoor drie keer moeten betalen voor hetzelfde werk: voor het personeel dat het werk schrijft, voor het tijdschrift waarin het gepubliceerd wordt en voor het gebruik ervan in readers.
De ergernis van de universiteiten is gegroeid doordat de grote uitgevers hun tijdschriften de afgelopen jaren flink duurder hebben gemaakt. In hun strijd tegen de uitgevers willen de universiteiten nu gebruik maken van internet. De drempel voor het opzetten van eigen, elektronische tijdschriften is door de opkomst van internet niet hoog meer.
'We kunnen veel meer buiten de uitgevers om dan we nu al doen,' zei IWI-voorzitter S. Noorda deze week bij de presentatie van het voorstel van zijn werkgroep. Daarvoor is het echter wel nodig dat de universiteiten vrijelijk kunnen beschikken over het werk van hun personeel.
IWI wil daarom dat universiteiten licenties afsluiten met hun medewerkers. Die houden het auteursrecht, maar geven hun werkgever toestemming hun publicaties te gebruiken. Dat kan in digitale vorm, in databanken, maar ook via readers. Studenten en personeel van alle Nederlandse universiteiten kunnen er dan van profiteren.
Het is de vraag of uitgevers onder deze voorwaarden nog genoeg belang hebben bij het publiceren van wetenschappelijk werk. Algemeen directeur B. Al van uitgeverij Wolters Kluwer sprak daarover deze week twijfels uit. Uitgevers die afzien van het exploiteren van elektronisch publicaties 'bestáán niet', zei hij.
Maar IWI-voorzitter Noorda was daarvan niet onder de indruk. 'Voor de uitgevers is alleen de juridisch-wetenschappelijke markt interessant,' zei hij. 'De rest van de wetenschappelijke markt levert hen nauwelijks iets op.' Dat kunnen de uitgevers daarom best overlaten aan universiteiten. Een botsing tussen de twee partijen lijkt Noorda daarom niet waarschijnlijk.
