Voor het eerst sinds Zernike in 1953 is er in de natuurwetenschap een Nobelprijs voor puur-Nederlands onderzoek toegekend, dit keer aan de Utrechtse hoogleraren Van 't Hoogt en Veltman.
Van 't Hoogt wordt anders dan Zernike in zijn tijd, al jaren in eigen land erkend. Zo kreeg hij in 1995 van wetenschaps-financier NWO een Spinozapremie van twee miljoen gulden om op topniveau actief te kunnen blijven. Toen werd er al gespeculeerd over een Nobelprijs. En nu is die er dus gekomen.
Onderwijsminister Loek Hermans reageerde dinsdag tevreden. 'De Nederlandse wetenschap heeft een hoog kwaliteitsniveau,' was zijn commentaar. 'En deze Nobelprijs bewijst dat.'
Sceptischer zijn de grote wetenschapsorganisaties. 'Zo'n prijs is een mooie erkenning,' zegt prof. dr. R.S. Reneman van de Akademie van wetenschappen, 'maar wel voor onderzoek van twintig jaar geleden.' Ook onderzoeksfinancier NWO vindt de Nobelprijs vooral een bewijs dat het klimaat eind jaren zeventig gunstig was. Daarna is er bezuinigd en legde de overheid veel nadruk op toepassing.
Toch scoort het Nederlandse onderzoek internationaal gezien nog steeds hoog, constateert Reneman. Hetzelfde beaamt NWO-voorzitter dr. R.J. van Duinen. Maar het niveau dreigt volgens hem wel af te kalven. 'Het is hoog tijd om nieuw talent een kans te geven en meer ruimte te scheppen voor fundamenteel onderzoek. Deze minister heeft dat gelukkig begrepen. Alleen zal er nu ook echt geld bij moeten. Lukt dat niet, dan hoeven we weinig Nobelprijzen meer te verwachten.'
NOBELPRIJZEN NEDERLANDERS SINDS 1945:
Jaar Naam Vak Waar Onderwerp
------------------------------------------------------------
1953 Frits Zernike Natu Gron Oa uitvinding fase contrastmicroscoop
1969 Jan Tinbergen Econ Rdam Modellering van economische processen
1973 Nico Tinbergen Med* UK Ontdekking soc.gedragspatronen dieren
1975 Tjalling Koopman Econ VS Theor: optimal allocation resources
1981 Nico Bloembergen Natu VS Ontwikk. laser- spectroscopie
1984 Simon van der Meer Natu Zwi Ontdekking kerndeeltjes W en Z
1995 Paul Crutzen Chem VS Atmosferische chemie: ozonlaag
1999 M.Veltman/F.'t HooftNatu Utr Theorie quantumstructuur kerndeeltjes
NB: alle Nobelprijzen behalve die van 1953 en 1999 werden gedeeld met een of twee anderen, meest Amerikanen. Een dubbel-Nederlandse Nobelprijs was tot nu toe alleen in 1902 vertoond. Toen werden Hendrik Lorentz en Pieter Zeeman beloond voor de invloed van magenetisme op straling.
