Iemand gaat staan en vertelt een grappig, persoonlijk verhaal. Een gegeven dat al zo oud is als de mensheid. Grieken deden het en verkondigden een proloog voor het begin van een toneelstuk, Troubadours uit de Middeleeuwen omzongen hun fantasiën, ja zelfs de marktkoopman probeert op een directe, grappige manier zijn waar aan de man te brengen. Toch is het pas in het Amerika van de jaren zestig dat deze menselijke bezigheid de naam 'stand-up comedy' kreeg. De stand-up comedy zoals wij die tegenwoordig kennen ontstond daar als reactie op een gezapige comedy scene: in nachtclubs voerde men goedkope sketches op, slechts bestaand uit bij elkaar gejatte moppen en vooral bedoeld om het publiek meer te laten consumeren. Echte stand-up keert zich hier expliciet van af en brengt een veel kritischer sketch waarbij maatschappelijke thema's stevig onder vuur genomen worden. Dit was zeker het geval in de 'protest'-jaren zestig, waarbij comedians, die zich te kritisch uitlieten over de Amerikaanse maatschappij en politiek, zelfs in het gevang belanden. Dat waren de hoogtijdagen van de stand-up in de VS.
Vanwege de enorme popularisering middels tv-uitzendingen is het scherpe randje er vanaf. In Nederland bestaat stand-up comedy pas officieel sinds 1990 en valt er van deze vervlakking nog weinig te merken. Het mag hier dan inmiddels wel een hype zijn geworden, van 24 uur per dag comedy op tv, zoals in Amerika, is hier nog geen sprake.
Bij stand-up comedy is improvisatievermogen en goedgebekt zijn van groot belang. De stand-upper heeft namelijk geen decors of special effects om op terug te vallen. Hij staat in z'n eentje precies twintig minuten voor het voetlicht met slechts de microfoon als wapen. Middels een goed verhaal dat doorspekt is van ankedotes en one-liners probeert hij de spanning en vooral de lach van het publiek vast te houden. Essentieel daarbij is dat hij inspeelt op de reactie van het publiek. Hierin onderscheidt stand-up zich van conventioneel theater waarbij de toneelspeler nauwelijks acht slaat op de zaal en min of meer onverstoord doorspeelt.
Contact en conversatie met het publiek is essentieel. Wie dit aan den lijve wil ervaren moet de eerste donderdag van de maand naar de Vrijhof komen. Op 2 september begint het comedyfeest met de komst van het 'buitenechtelijke kind van Freek en Youp', Tom Sligting. Ook Martijn Oosterhuis, een van Neerlands grote talenten is van de partij. Hij kijkt hier op de foto nog wat serieus, maar wacht maar tot hij straks de microfoon grijpt!
Iedere eerste donderdag van de maand stand-up comedy in de Vrijhof. Aanvang 20.30 uur, toegangsprijs f7,50.
Martijn Oosterhuis is donderdag 2 september te aanschouwen in de Vrijhof
(foto Marc Mildner)
