Dick van Barneveld (63), die bij het ondernemende deel van deze universitaire gemeenschap te boek staat als de drijvende kracht achter het fenomeen tijdelijke ondernemersplaatsen, kreeg vorige week een lintje. Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. 'Leuk? Heel leuk, het streelt me best wel dat er mensen zijn die waardering hebben voor mijn werk hier'.
Van Barneveld studeerde in 1957 af als hts'er werktuigbouwkunde. Na banen in de industrie kwam hij in 1968 terecht bij de dienst personeelszaken van de toenmalige Technische Hogeschool Twente. Het was een periode die wat hem betreft niet zo tot de verbeelding spreekt. Liever pakt hij de draad op in 1979 als het Transferpunt wordt opgericht, de verre voorloper van de huidige Liaison Groep. Met mensen als Harry Bos, Jan Kobus en Marjan de Bree als secetaresse, legde Van Barneveld de eerste schuchtere contacten met het bedrijfsleven, of liever: de industrie, dat klonk wat dynamischer. Carl Drees, werknemer bij de Centrale Technische Dienst, was daarvoor al een blauwe maandag contactpersoon 'industrie' geweest. Het was een tijd waarin het besef groeide dat deze universiteit vanuit haar ivoren toren diende af te dalen en harder moest timmeren aan haar maatschappelijke doeleinden, waaronder het met kennis en kunde bedienen van de regio Twente. Die lag er immers, na het echec van de textielindustrie, in sociaal-economisch opzicht zieltogend bij.
Dick van Barneveld: 'We bedienden als eerste universiteit in Nederland het midden-en kleinbedrijf. We brachten wetenschappers in contact met het be-
drijfsleven. Rector Harry van den Kroonenberg was de bedenker van de plannen. Hij was mijn directe baas en de man met visie, ik de operationele uitvoerder.' Een lang leven was het TP niet beschoren. Beginjaren tachtig verschenen op diverse plekken Innovatiecentra die de functie van de universitaire transferpunten overnamen. Maar de vakgroepen hadden toen al van het grote geld geproefd en de roep om commercialisering van al het moois dat de UT in de aanbieding had, klonk steeds luider, herinnert Van Barneveld zich. De dienst Transfer Research & Development (TRD) werd de opvolger van het Transferpunt, met als chef de Delftse hoogleraar Bart Boon.
Het is het academisch jaar 1984/85 als het college van bestuur onder aanvoering van wetenschapper Harry van den Kroonenberg en ondernemer Carel van Lookeren Campagne, die naar de UT was overgestapt vanuit een toppositie bij Douwe Egberts en bijgestaan door UT-secretaris Frans Verschoor en financiele man Harry Fekkers, het sein geven tot een tweede golf van ondernemendheid, waaronder de zogenaamde TOP-plaatsen. Jonge ondernemers krijgen op basis van een goed te keuren businessplan een renteloze lening van enkele tienduizenden guldens en de beschikking over onderzoekfaciliteiten van de faculteit.
De formule baart opzien en binnen-en buitenlamnd, nog steeds, en het succes ervan straalt ook af op Dick van Barneveld, die vanaf dat moment, met al zijn kennis en ervaring, de motor werd achter het ontstaan van kennisintensieve, hightechbedrijven. Nog steeds krijgt hij brieven met ervaringen vanuit het veld. Meer dan tweehonderd oud-studenten, promovendi en medewerkers van de universiteit startten sindsdien hun eigen bedrijf met behulp van de TOP-regeling. Van Barneveld schat dat al die spinn-offs werk biedenaan twaalfhonderd werknemers, nog los van de werkgelegenheid in de toeleverende sfeer. 'We zitten nog steeds op gemiddeld twintig bedrijfjes per jaar. Tachtig procent daarvan doorstaat de moeilijke eerste fase en overleeft.' Van Barneveld ziet de categorie studenten die een eigen toko beginnen (voor een deel) als het voorportaal van de TOP-plaatsen.
Van Barneveld meent te weten dat het label 'ondernemende universiteit' dateert uit die tijd. 'Het gaat niet alleen om het letterlijke ondernemen, maar vooral om de houding en beleving, die doorspekt is van lef, gespeend van risicomijdend gedrag, met een aversie van bureaucratie en denken in voorschriften. Met bevoegdheden op de plek waar men de zaken uitvoert.'
'Nieuwe ondernemende initatieven, die waren er in die tijd in hoge mate', weet Van Barneveld. Het als universiteit lenen op de kapitaalmarkt, het in eigen beheer uitvoeren van grote bouwprojecten, zoals de Drienerburght en het 'kantorenpand' (naast de facuteit TO), dat nu huisvesting biedt aan het snelgroeiende telemataca-instituut.
'Ik heb me voorgenomen nooit te verzuren', legt van Barneveld uit. Hij straalt, ziet er beduidend jonger dan zijn leeftijd doet vermoeden. 'Ik heb erg veel lol in mijn werk. Ja, zelfs nu wordt gesleuteld aan de wortels van de Liaison Groep.'
Deze beheerseenheid, die enkele jaren geleden in de plaats kwam van TRD, wordt de laatste tijd in één adem genoemd met Voorlichting en Externe Betrekkingen, op welke dienst een extern organisatiebureau onlangs stevige kritiek uitte. 'Samenvoegen? Lijkt me niet voor de hand liggen. We zitten in hetzelfde gebouw, dat is de enige gemeenschappelijkheid. VEB is ook extern gericht, maar ten dienste van de gehele organisatie. Misschien kan VEB die ondernemendheid weer 'es goed neerzetten bij het publiek. De Liaison Groep koppelt de markt aan vakgebieden. Kennisoverdracht is toch wel iets heel anders dan het vak van communicatiedeskundige zou ik zeggen.'
'Ik maak me trouwens toch wel zorgen om al die clusterneigingen. Alles wordt zo ongeveer aan elkaar gekoppeld en het leidt tot al maar meer macht bij een hele beperkte groep. Ik denk dat onder die machtslaag allerlei eilanden gaan ontstaan.'
Het neemt niet weg dat Van Barneveld de UT weer helemaal ziet opbloeien. 'Dit college van bestuur ontplooit ontegenzeggelijk erg veel initiatieven. De koers is goed: major-minor, student-union, nieuwe onderwijsvormen, een beperkt aantal wetenschappelijke speerpunten. Veel bouwplannen die op stapel staan, al is dat een delicaat en moeilijk onderwerp omdat er veel geld mee gemoeid is. Het doet me een beetje denken aan de Van den Kroonenbergtijd. Ik mis alleen de bindende figuur van een UT-secretaris, zoals Frans Verschoor, die voor enige samenhang in het college vamn bestuur zorgde.'
Van Barneveld werkt nog één dag in de week voor de Liaison Groep. De rest van de week gaat op aan Top Spin International, een nieuw kennisconglomeraat van UT en innovatieadviesbureau Van der Meer en Van Tilburg- ondergebracht in een stichting en gerund door voorlopig één directeur: Dick van Barneveld. Doel ervan: wereldwijd adviezen geven op het gebied van kennisoverdracht en het opzetten van bedrijvenparken.
foto
Dick van Barneveld
