'Als burger ben ik tegen de vorming van Twentestad.' Bas Denters, hoofddocent politiek gedrag bij de sectie Politicologie van de faculteit Bestuurskunde formuleert voorzichtig. 'Als wetenschapper kan ik slechts de argumenten van voor- en tegenstanders inventariseren. Weging daarvan is een politieke zaak.'
'De burger en de politicoloog, soms kan ik ze moeilijk uit elkaar houden', verzucht de wetenschapper Denters. 'Dan vraag ik mij af: zoek ik niet gewoon argumenten bij mijn eigen gelijk. Natuurlijk kun je een zeker mate van subjectiviteit nooit uitsluiten. Zeker niet als een onderwerp je aan het hart gaat. Maar ik probeer toch zo objectief mogelijk onderzoek te doen, ook als het gaat om déze herindeling.'
Waar de wetenschapper Denters zich zo weinig mogelijk van zijn privé-opvattingen probeert aan te trekken, onderbouwt de burger Denters zijn mening over Twentestad graag met onderzoek en theorie waar hij vanuit zijn functie over kan beschikken.
Streng als een docent bouwt de Hengeloër zijn betoog op. 'Laten we eerst kijken naar de argumentatie van voorstanders. Ik onderscheid drie belangrijke elementen. De eerste heeft te maken met efficintie. Na de fusie zullen sommige dingen bijvoorbeeld goedkoper kunnen. Om het simpelste voorbeeld te noemen: van de drie burgemeesters blijft er slechts één over.'
Het tweede argument vóór: een grotere gemeente krijgt meer invloed in de landelijke besluitvorming en wordt in Europa ook zichtbaarder. Dat kan zo zijn, maar vervolgens is het wel de vraag of dat ook echt wat oplevert.'
'Het sterkste positieve argument,' vindt Denters, 'is dat er in deze regio een aantal ontegenzeggelijke problemen zijn. Problemen die vragen om een gezamenlijke aanpak. Misschien is een supergemeente geen ideale oplossing, zeggen de voorstanders dan, maar het is in ieder geval iets.'
Beter een half ei dan een lege dop? Denters vraagt zich af of er überhaupt wel wat in die dop zit. 'Voor de oplossing van de grote problemen in de centrumsteden Enschede, Hengelo, Borne en Almelo zijn de ontwikkelingen in de gemeenten daaromheen even belangrijk. Na de fusie heet het hier wel Twentestad, maar driekwart van Twente maakt er geen deel vanuit.'
Eén van de grootste problemen heet suburbanisatie. Met name draagkrachtige inwoners trekken weg uit Enschede, Hengelo en Almelo. Ze verhuizen naar randgemeenten met een aantrekkelijk woonmilieu. Maar ondertussen blijven die mensen wel gebruik maken van de 'dure' Schouwburg en werken en winkelen ze nog steeds in de centrumsteden - wat verkeersproblemen op de toegangswegen veroorzaakt. Bovendien worden allerlei landschappelijke gebieden rond de dorpen bebouwd. Met de vorming van Twentestad los je die problemen niet op.
'Tijd voor de nadelen', doceert Denters verder. 'Om het evenwicht te bewaren noem ik er eveneens drie. Kijk: het in elkaar vlechten van de ambtelijke apparaten is een enorme klus. Dat leidt onherroepelijk tot extra kosten. Mensen moeten op wachtgeld, dat soort dingen. Bovendien vreten reorganisaties energie. Energie die je veel beter voor de aanpak van deechte problemen kunt inzetten.'
Bovendien bestaat er geen enkele relatie tussen de omvang van een gemeente en de daadkracht waarmee ambtenaren problemen aanpakken, aldus Denters. 'Burgers uit gemeenten met meer dan honderdduizend inwoners zijn ontevredener over de beleidsprestaties van hun gemeentebestuur, dan ingezetenen van kleine en middelgrote gemeenten.'
Maar het grootste probleem dat in Twentestad gaat ontstaan is volgens Denters de afstand tussen burger en overheid. Die neemt schrikbarend toe. 'Uit onderzoek blijkt dat politici, wanneer het rechtstreekse contact met hun burgers afneemt, veel minder zicht hebben op wat er in de gemeente gebeurt. En ook de burgers van grote steden hebben minder het gevoel dat ze invloed kunnen uitoefenen op hun politieke bestuurders.'
Die afstand zou je misschien kunnen overbruggen door deelraden in te stellen. Maar daarmee doe je volgens Denters de efficiëntie verbetering weer teniet.
'Als je de argumenten eerlijk afweegt, dan wegen de voordelen van de fusie bij lange na niet op tegen de nadelen. Maar dat zeg ik als burger'.
En dus belanden we met Twentestad van de regen in de drup. Volgens Denters zou het veel beter zijn als de provincie Overijssel de regie over de intergemeentelijke samenwerking in Twente weer stevig ter hand zou nemen. 'De provincie benut lang niet alle mogelijkheden. Toezicht op gemeentelijke bestuurders, goedkeuring van bestemmingsplannen, de wettelijke macht van Gedeputeerde Staten is groot genoeg om in te grijpen. Daar heb je helemaal geen Twentestad voor nodig.'
De vraag die over blijft: vinden de wetenschappelijk onderbouwde argumenten van de burger nog ergens weerklank? Zelf is hij er somber over: 'Peper staat bekend als een daadkrachtig bestuurder. De fusie is zijn eerste grote wetsvoorstel aan de Kamer. Ik denk dat hij er alles aan zal doen om te voorkomen dat hij onderuit gaat. De kans dat Twentestad er komt is erg groot.'
foto
Bas Denters
