Ze heeft er zin in, zegt ze. Lekker liedjes luisteren. Ilse DeLange uit Almelo laat haar platen produceren door Barry Beckett, de man die werkte met de Dire Straits, Bob Dylan en Aretha Franklin, maar dat is voor haar geen reden om een liedje een song te noemen. Ilse DeLange is Ilse Delange, en Ilse DeLange zingt liedjes, punt.
Net nog zat ze in de televisiestudio van TV Oost. Talkshowhost Jan Medendorp vuurde een half uur lang kritische vraagjes op haar af. Of d'r Amerikaanse plannen niet wat te ambitieus waren. Of ze niet beter wat rustiger had kunnen beginnen. En of het met de nieuwe band wèl klikt. Vriendelijk en voorkomend gaf ze antwoord. Alsof Medendorp haar de weg vroeg, in plaats van naar de ellende van de afgelopen tijd.
Daarna zong ze Everywhere I go, een ballad van haar nieuwe cd. De studio hield zijn adem in. Vergeten waren de verhalen over geld en gouden bergen. Tijdens het zingen, vertelt Ilse later, stelt ze zich voor dat ze door een berglandschap loopt met dennenbomen waarop de dauw glinstert. Laten we het over muziek hebben.
In de TV Oost-kantine zit haar crew. Het is vrijdagavond laat. 'Zet het bandje maar aan', zegt ze. 'Ze wachten wel.' Onder haar gevolg een grote, grijze Amerikaan. 'Dat is Barry Beckett', zegt Ilse. In de kantine van TV Oost wacht de producer van Bob Dylan tot de luistertest is afgelopen.
Bonnie Raitt, Love me like a man (Give it up, 1972) [Smeuïge countryblues van southern belle Raitt. Kan zich als slidegitariste meten met al haar mannelijke collega's.]
'Mmm, ik denk Bonnie Raitt. Ja? Zo! Maar dan wel heel jong nog. Heerlijk. Voor mij is dit echt, weet je wel. Dit is waar ik naar zoek in muziek. Zij is een van de mensen die ik ontzettend bewonder. Ik houd heel erg van haar manier van zingen, wat ze in haar liedjes legt. Ze heeft ontzettend veel soul, speelt geweldig slide. Een paar jaar terug speelde ze in het voorprogramma van Eric Clapton. Daar wilde ik dus heel graag naar toe. World of hurt was toen net uit, geloof ik. Ik moest die dag eerst nog werken. Wij op weg: rotweer, files, het schoot niet op. Ik kom Ahoy binnen, zie ik d'r net de laatste drie noten spelen. Ik baalde! Want ik kwam ik echt voor haar, meer dan voor Clapton. Nu maar hopen dat ze weer een keer komt.'
Julie Miller, I still cry (Broken things, 1999) [Fragiele ballad van deze in Nashville wonende Texaanse. DeLange coverde I still cry op haar nieuwe cd, Livin' on love. Eerder nam grand old lady Emmylou Harris ook al een nummer op van Julie Miller.]
'Ja, dit ken ik ook wel. Wat is dit ook al weer. Julie Miller? Ja, natuurlijk. Ach, heb ik zelf opgenomen! Stom! Kun je nagaan hoe anders het geworden is, dat ik het niet eens meteen herken. Heel mooi. Prachtig, die tweede stem. Zo breekbaar, zo gevoelig. Dit raakt mij meteen. Ze heeft dit liggend op haar rug ingezongen, omdat ze aan een spierziekte lijdt, geloofik.
Ik weet niet of ze mijn versie kent. Denk het wel. Ze woont in Nashville, en Nashville is klein. Anders heeft ze het wel van Kenny Greenberg gehoord. Kenny speelt namelijk gitaar op mijn plaat en is een goede vriend van haar.'
Dale Watson and his Lone Stars, Luther (People I've known, places I've been, 1999) [Erfgenaam van Johnny Cash. Verzet zich al jaren tegen de vercommercialisering van de Nashvillescène. Anti-hatact]
%Dale Watson! Gaaf. Hij bewaakt de traditie, zou je kunnen zeggen. Hoor maar: daar komt Johnny Cash al voorbij. I listen to %em all afternoon/ Johnnie Cash and the Tennessee two. Live is hij fantastisch. Wat willen jullie horen?, roept-ie dan, en speelt het zo weg. Ik heb een keer met 'm gezongen. Dat was in Klarenbeek, gewoon in Nederland. Hij speelde daar en wij ook. Kunnen we niet iets samen doen?, vroeg ik Dale. En jawel hoor. Toen hebben we She thinks I still care gezongen - een echte klassieker.%
John Hiatt, Memphis in the meantime (Bring the family, 1987) [De Ilse DeLange Band speelde negen (andere) Hiattnummers tijdens de Marlboro flashbacktour. Het Paradisoconcert resulteerde in Dear John.]
Mmm, wacht eens... John Hiatt? Ja, nu hoor ik het. Het idee om Hiattliedjes te coveren voor die flashbackconcerten kwam van de vrouw van een bandlid. Zelf ben ik namelijk niet zo'n lopende muziekencyclopedie. Ik kende Have a little faith in me natuurlijk wel, dat vond ik een mooi liedje. Maar meer niet. Toen zijn we Hiatts platen gaan beluisteren. Ik wist meteen: hier kan ik wat mee. Ik heb de plaat naar hem opgestuurd. Niets op gehoord. Pas was-ie in Nederland en toen heeft iemand er voor mij naar gevraagd. Hiatt vond het een leuke plaat, zei hij. Echt diep is-ie er toen natuurlijk niet op in gegaan. Maar ik was al lang blij dat-ie er naar geluisterd had, daar ging het me om. Ik had er een briefje bij gedaan, zo van: Hoi, ik ben Ilse, ik ben zo oud, en we dit hebben we opgenomen.'
Winnie Tobben, Ik stuur je een boeketje rode rozen (Liedjes van oranje 2, 1994) [Uit de oude doos. Draaiorgelmuziek van voor de rock-'n-roll.]
'Ooh! Dit herken ik meteen.' [Schaterlacht. Dan, vertederd:] 'Ja, leuk. Maar wel erg hoor. Dit is het eerste liedje dat ik voor een publiek heb gezongen, volgens mij was ik tien. Ik word er sentimenteel van! Iemand uit de buurt gaf het me op een bandje. Maar dan in de uitvoering van Eddy Christiani. Ik ben hier nog mee naar talentenjachten geweest. Maar eigenlijk luisterde ik vroeger altijd naar de radio. Top-40, maar toen wwerd ik al aangetrokken door muziek uit Amerika. De spaarzame uurtjes met country, soul en blues. Mijn gitaarleraar, inmiddels een goede vriend, liet me luisteren naar Bonnie Raitt, Jimmy Reed, en dat soort mensen. Prachtig vond ik dat. Maar toen was ik al een jaar of vijftien'
James Taylor, Fire and rain (Sweet baby James, 1970) [Ietwat folkachtige singer/songwriter. Niet erg bekend bij het grote publiek. Moet veranderen, als het aan Ilse ligt.]
'Jajaja. James Taylor natuurlijk. [Zingt mee.] Geweldige liedjesschrijver. Dit is wel zo'n beetje mijn favoriet. Zo puur, zo echt. Op straat zullen niet veel mensen 'm kennen. Iemand liet me eens wat van 'm horen. Ik was meteen verkocht - wauw, wat is dit? In een keer raak.'
Hank Williams, Why don't you love me like you use to do? (Live at the Grand Ole Opry, 1951) ['De tijd heeft inmiddels geleerd dat de invloed van Hank Williams op de country & western van een vergelijkbare grootte is geweest als de betekenis van Elvis Presley voor de rock-'n-roll'. Oors popenclyclopedie]
'Hank Williams. Leuk. Zal wel in de Grand Ole Opry zijn, of niet? daar ben ik wel eens geweest, in het Opry House. Hoewel ik denk dat dit de oude Opry was. Ze zijn een keer verhuisd. Tegenwoordig is het meer een soort schouwburg. Wat nu het Ryman Auditorium heet, dat was vroeger de Grand Ole Opry.
Ik vind dit mooi. Ook weer omdat het echt klinkt. Maar speciale gevoelens heb ik er niet bij. Het is niet zo dat ik Hank Williams in m'n achterhoofd heb als ik nieuwe liedjes uitzoek.'
Faith Hill, This kiss (Faith, 1998) [Pakkende deun. Commerciële Nashvillesound op zijn gunstigst.]
'Faith Hill. Fantastisch liedje, moet ik toegeven. Er komt in een jaar heel wat voorbij, maar dit was toch echt een kraker. Zeker in Nashville. Is tot liedje van het jaar gekozen. Op World of hurt staan trouwens twee nummers van hetzelfde schrijversduo. Maar toch doet ze me niet veel. Haar nieuwe cd, Breath, daar vind ik weinig aan. Te gemaakt. Niet echt, vind ik. Maar wel prachtige verkoopcijfers, dat zeker.'
Beetje jaloers? Deze Faith Hill is in de States een megaster. Waarom zij wel en jij niet?
'Tja, da's een goeie. Ze is natuurlijk een prachtige vrouw om te zien - echt een sexsymbool. Vanuit Nashville, waar ze al veel succes had, maakt ze nu de crossover naar pop. Er wordt veel geld ingepompt. Dan kom je een heel eind.'
[Het is tijd voor andere koffie.] Aretha Franklin, Dr. Feelgood (I never loved a man the way that I love you, 1967) 'Aretha Franklin! Barry, mijn producer, heeft nog met haar gewerkt. Misschien speelt-ie dit wel. Ik ga het hem straks vragen. Tja, Aretha. Waar het haar betreft verschil ik nauwelijks van het gros van de mensheid. Dit is de top. Gigantisch voorbeeld als het om soul gaat. Ik vraag me af of er ooit nog zo iemand langs komt. Maar soul vind ik niet voorbehouden aan zwarte stemmen, zolas je vaak hoort. Meestal klopt het, maar zeker niet altijd. Je hebt ook zwarte zangers met de soul van een pak melk. Iedereen die zich kan inleven in wat-ie zingt heeft soul. James Taylor heeft het wat mij betreft net zo zeer als Aretha Franklin. Soul is niet per se blues en zwart. Als het maar de gevoelige snaar raakt, dat vind ik.'
Ilse DeLange, Have a little faith in me (Dear John, 1999) [Bekendste Hiattsong. Ilse zingt de eerste drie strofen, raakt dan de draad kwijt en... stopt. Op de cd barst ze in lachen uit. Nu ook.] 'Al een hele tijd niet gehoord, grappig toch? Ik vond het gewoon leuk. De complete versie hebben we aan elkaar geplakt uit de drie mislukte pogingen. Ik wilde die valse starts op de plaat. Gewoon als geintje.'
Anouk, Tom Waits (Urban sollitude, 1999) [Ze luistert ingespannen. Dan:] 'Anoukje. Ja, die herken ik meteen. Dit is toevallig een van de mooiste dingen die ze heeft gemaakt, dat komt omdat ze hier gewoon het liedje zíngt...'
En niet schreeuwt?
'Nee, dat bedoel ik niet. Ik vind dat ze wel degelijk iets neerzet, wat geen andere rockzangeres haar nadoet. Ik vind haar eerste plaat overigens beter dan haar tweede - op dit nummer na dan. Laatst hoorde ik haar live bij Stenders op radio 3. Een nieuw liedje. Maar hoe ze daar zong, ik hoop niet dat ze dat door zal zetten. Dat zou ik zonde vinden. Alsof iets wilde bewijzen, zoveel gedraai met d'r stem. Van die Mariah Careycapriolen, weet je wel. Dat vond ik jammer.'
In Nederland heb je Ilse DeLange en Anouk. Zelfde leeftijd, twee cd's, allebei alleen, allebei een stem als een dijk. Zie je Anouk als een...Concurrente? Nee. Dat niet. Natuurlijk ben ik wel altijd nieuwsgierig naar wat ze doet. Ik lees de interviews meestal wel. Ze is net zo eigenwijs als ik, ik zie wel overeenkomsten. Haar bewoordingen zijn vaak wat ruwer. Niet alles wat ze maakt, vind ik even goed. Maar dit is prachtig - echt heel mooi.'
Gram Parsons, A song for you (GP, 1973) [Ontdekte eigenhandig de countryrock en en passant ook Emmylou Harris. Overleed in 1973 aan een overdosis morfine en tequila.]
'Is dit Gram Parsons? Zie je wel. Ik heb in Paradiso nog eens meegedaan aan een tributeconcert. Wist niet half wie de man was, maar goed. Kiss the children heette dat nummer. Staat ook op deze elpee? Wist ik niet. Ik weet niet zo gek veel van die man. Ja, dat-ie jong gestorven is en dat-ie Emmylou Harris geïntroduceerd heeft, dat wel. En dat-ie mooie liedjes heeft geschreven. Met dit liedje heb ik trouwens niet zo veel.'
Molloko, Where is the what if the what is in why? (Do you like my tight sweater? 1995) [Engelse triphop. Ligt niet echt dicht bij de worteltjes van Ilse]
'Wat is dit? Ken ik niet. Klinkt wel lekker. Nu mag er van mij wel een ander stukkie komen, anders wordt het voor mijn gevoel te eentonig. Mmm, maar wel lekker hoor. Bluesy, swingend, goeie sound. Hoe heet dit? Wat? Moloko? Nooit van gehoord. Maar ik hou wel van andere dingen hoor. Moby bijvoorbeeld. Kan ik erg waarderen. Uiterst knap, fantastische sound. In interviews is-ie zo'n gewone jongen. Dat vind ik leuk.'
Allison Moorer, The hardest part (The hardest part, 2000) [Weer country uit Nashville. Titeltrack van deze cd zet in met een echte fiddle.]
Allison Moorer!? Traditioneel hè. Vind ik mooi. Is gecoproduceerd door Kenny Greenburg, die gitarist van mij. Ik heb in Duitsland wel eens op hetzelfde festival gespeeld als zij. Daar traden allemaal gevestigde namen uit de Nashvillescène op, en ik was daar zo'n beetje aan toevoegd. Niet dat het kind enige notie had van wie ik was of wat ik doe. We hebben heel even staan kletsen, maar het is nogal een geloten typeje, kreeg ik de indruk. Ik geloof niet dat het goed klikte, of zo. Ze kwam een beetje arrogant over. Ze heeft geloof ik nogal veel meegemaakt in haar familie. Misschien lag het daar wel aan.'
