De doelstelling van het Female Faculty Network Twente is een evenrediger verhouding van mannen en vrouwen in hoge posities op de UT, maar het FFNT ziet het als haar voornaamste doelstelling de professionaliteit van vrouwen in de academische wereld te vergroten door cursussen. Van de ongeveer vierhonderd vrouwelijke wp'ers is inmiddels bijna de helft lid van het netwerk. `Daardoor zijn de problemen echt zichtbaar geworden', meent Boon. `Eerst waren ze vooral individueel, nu is duidelijk dat ze structureel en algemeen zijn. Vrouwen zijn er daardoor ook alerter op.' Een korte pauze. `Voorzichtigheid is daarbij gebaat: we moeten opletten niet te gemakkelijk een individuele zaak te verheffen tot iets algemeens.'
`De verdeling deugt niet en dat is niet rechtvaardig', zegt Boon, `maar ernstiger is dat je als universiteit een heleboel talent onbenut laat en dat kun je je eenvoudigweg niet veroorloven.'
Aan dat probleem ligt een complex van factoren ten grondslag - institutioneel, cultureel en individueel van aard - en dat maakt het bestuurlijk lastig op te lossen, zegt Boon. Ze verwijst naar het openingswoord van Flierman op de tweede FFNT-conferentie. `Veel van de beleidsmaatregelen om het aantal vrouwen in hoge posities te vergroten, worden in de academische wereld als oneerlijk gezien, bijvoorbeeld de verplichting om bij elke benoeming van een mannelijke persoonlijk hoogleraar ook een vrouwelijke aan te stellen. Vanuit rechtvaardigheid en ratio is dat ook raar. Maar het komt niet vanzelf goed, dus zijn onconventionele maatregelen noodzakelijk.'
Het internationale karakter van het FFNT - de helft van de leden is buitenlands - zorgt voor een breed spectrum aan perspectieven. Boon: `Veel problemen blijken hetzelfde, maar er zijn ook verschillen. Scandinavische landen zijn bijvoorbeeld veel verder dan wij, ook in hun denken over dit thema. In zekere zin geldt dat ook voor voormalige Oostblok-landen. Daar bestaat, deels als gevolg van het communistische systeem, ruwweg de helft van het wp uit vrouwen. Dat wil overigens niet zeggen dat mannen daar zo vooruitstrevend zijn. Sterker, die lopen weer ver achter: alle huishoudelijke taken komen op de schouders van de vrouwen terecht.'
Het FFNT is een belangrijke functie gaan vervullen', vindt Boon. `Wat we hebben willen doen is de professionaliteit van vrouwen op de agenda zetten. Dus niet klagen over een onrechtvaardige behandeling, maar actief werken aan een oplossing. Je kunt ons ook niet typeren als een belangenvereniging. Het werkt misschien wel zo, maar dat is zeker niet de intentie. We willen een gesprekspartner zijn en niet met spandoeken lopen.'
Als je naar de cijfers kijkt is het opvallend om te zien dat het aantal vrouwelijke aio's en - weliswaar in mindere mate - ud's redelijk in de pas loopt. Daarna stokt het…
`Wetenschappelijk medewerkers gaan over de benoeming van iemand tot ud. Bij de niveaus daarna hebben ook het management, hoogleraren en ud's van andere afdelingen een stem en spelen wetenschappelijke afwegingen een minder dominante rol, alleen al vanwege het feit dat die niet voor iedereen even goed zichtbaar zijn. Er treden dan andere mechanismen in werking. Wist je dat het percentage vrouwen dat aangenomen wordt, stijgt wanneer in de benoemingscommissie meer vrouwen zitting hebben?'
Het voorzitterschap heeft haar wetenschappelijke carrière geen goed gedaan, realiseert Boon zich. `Er zijn relatief weinig vrouwen op de UT en dat heeft als gevolg dat je voor veel dingen wordt gevraagd. Ik vind de doorstroming van vrouwen heel belangrijk, maar mijn carrière ook. Uiteindelijk gaat het je parten spelen. Dit is iets dat het college goed in de gaten moet houden; dat je niet de carrières van vrouwen opoffert voor de goede zaak, maar hen steun en compensatie biedt.'
`Je bent een bitch of een bambi'
Winnie Sorgdrager, lid van de raad van toezicht van de UT, was één van de sprekers tijdens de tweede FFNT-conferentie. Ze sprak over haar periode als minister van justitie in het eerste Paarse kabinet en rekende hard af met de Haagse mores. `Ik heb geen spijt van die periode', zei ze, `maar als ik het allemaal van tevoren had geweten, dan had ik bedankt en gezegd: zoek maar iemand anders.'
Vuig en vunzig, dat waren de woorden die D66-lijsttrekker Alexander Pechtold gebruikte om politiek Den Haag te omschrijven. Zijn D66-geloofsgenoot Winnie Sorgdrager is in haar oordeel niet veel milder. Gekonkel, geroddel, ambtenaren die aan je stoelpoten zagen, nee, het is geen feest om minister te zijn, blijkt uit Sorgdragers woorden. `Ik dacht dat argumenten in de politiek belangrijk waren; dat ik op basis van argumenten dingen gedaan kon krijgen. Mensen zijn immers reasonable. Dat bleek niet het geval. Incidenten worden met beide handen aangegrepen om je positie te ondermijnen. Dat zie je nog steeds.' […] `Mijn voorganger had een voorstel ingediend over het dubbel paspoort, maar omdat zijn termijn erop zat, kon hij dat niet meer door de Tweede Kamer loodsen. Toen ik het uiteindelijk inbracht, stemde hij tegen! Hij stemde gewoon tegen zijn eigen voorstel, alleen omdat hij van een andere politieke partij was. Dat is iets dat ik niet kan en wil snappen.'
Man/vrouw-clichés spelen in de politiek een sterke rol, zei Sorgdrager. `Naïviteit is een heel slechte eigenschap voor een politicus en een vrouw wordt nu eenmaal eerder zo gelabeld dan een man. Je bent een bitch of een bambi. Als mannen moe zijn, dan prijzen mensen zijn vermogen toch door te gaan. Lijkt een vrouw moe, dan is de baan haar teveel. Als een vrouw twijfel toont, ontbreekt het haar aan besluitvaardigheid. Doet een man dat, dan is hij eerlijk.'
De belangrijkste tip voor vrouwen die een hoge functie in de academische wereld ambiëren? `Als je van jezelf weet dat je niet gelukkig zult zijn in een area of struggle, of als je aardig gevonden wilt worden, doe het niet. Heb je ambitie, hou je van competitie en ben je je bewust van de spelletjes die gespeeld worden? Ga ervoor.'
Mieke Boon (Foto: Arjan Reef)
Vooral vrouwen woonden de tweede FFNT-conferentie bij. Op de eerste rij Winnie Sorgdrager en Anne Flierman.
