Als student weet Herik helemaal niet wat ze wil of waar ze goed in is. En dus volgt ze een brede studie liberal arts aan de Lawrence University in Appleton, Wisconsin. `Solliciteren naar een studiebeurs voor Yale, Harvard of Princeton? Daar had ik simpelweg de moed niet voor. Je moet begrijpen, ik kom uit een eenvoudige familie. Daar was zoiets niet erg gebruikelijk.' Tijdens een stage in het Brookhaven National Laboratory in New York ontdekt ze dat scheikunde haar goed ligt en daarin studeert ze uiteindelijk dan ook cum laude af. `In Brookhaven en op Lawrence stimuleerden ze me om door te studeren. Toen durfde ik wél te solliciteren bij universiteiten als Berkeley, Stanford en het California Institute of Technology. Bij die laatste ben ik in 1990 begonnen.'
Op Caltech wordt ze phd-student in de groep van professor Ahmed Zewail, een autoriteit op het gebied van femtochemie; het door middel van ultrakorte flitsen laserlicht bestuderen van chemische reacties van moleculen. Zewail ontvangt daarvoor in 1999 de Nobelprijs voor de scheikunde. Herek: `De zes jaren dat ik in zijn groep zat, waren niet gemakkelijk. Het was keihard werken, er werden hoge eisen gesteld. Bovendien was ik de enige vrouw in een grote groep. Toen ik promoveerde, was ik moe en wist ik opeens niet meer zo zeker wat ik nu wilde met mijn carrière.' Herek besluit uiteindelijk dat ze een jaar naar Europa wil, als postdoc. `Iedereen verklaarde me voor gek. Als je in de wetenschap carrière wilt maken, ga je toch niet naar Europa? Dan moet je juist in Amerika zijn. Maar dit was wat ik wilde. En dankzij de naam Ahmed Zewail, gingen er heel wat deuren open. Duitsland, Zweden, Engeland, overal kon ik terecht. Het werd de Lund University in Zweden.' De Amerikaanse werkt daar op het gebied van femtoseconde lasertechnieken, toegepast in de biologie. `Een nieuw terrein voor me.'
Europa bevalt haar zo goed, dat ze niet terug naar Amerika wil. De eilandjescultuur, de eenzame topposities en de zware strijd om het binnenhalen van onderzoeksgeld, spreken Herek in de Amerikaanse wetenschap niet aan. `In Europa werken wetenschappers veel meer samen, dat bevalt me. In Amerika ben je misschien minder afhankelijk, maar het is daar wel een continu gevecht om onderzoeksgeld te bemachtigen.'
In Zweden bouwt Herek goede wetenschappelijke contacten met de Vrije Universiteit in Amsterdam op. Daar leert ze ook haar Nederlandse man kennen. Na zes jaar Zweden probeert ze in Nederland aan de slag te komen.`Ik kreeg een Vidi- en een FOM Springplanksubsidie toegekend. Het AMOLF-instituut bood me een werkplek aan, daar begon ik in 2002. Een fantastisch instituut, want dankzij hen kwam mijn carrière verder in de lift.'
De vacature voor hoogleraar Optische Technieken en Biomoleculaire Systemen aan de UT komt eigenlijk iets te vroeg voor haar. `Toen ik het las dacht ik: yes, dit is het! Ik wilde altijd al een eigen onderzoeksgroep op een universiteit. Maar ik vond het te snel, ik was immers nog maar net bezig met mijn onderzoek bij AMOLF.' Herek is dan ook verbaasd als TNW-decaan Alfred Bliek haar uitnodigt om toch te solliciteren. `We hebben een compromis kunnen sluiten: binnen een jaar bouw ik mijn werkzaamheden bij AMOLF af en dan stap ik over naar een fulltime hoogleraarschap op de UT.'
Herek herinnert zich de eerste keer dat ze de Hogekamp binnenstapte nog goed. `Ik vroeg aan een student op welke afdeling de groep Optische Technieken zich bevond. Bestaat die dan nog, vroeg die student zich af. Heel opmerkelijk vond ik dat, want Optische Technieken is absoluut niet dead. Springlevend juist, met een club enthousiaste mensen onder leiding van Herman Offerhaus. Momenteel werken we aan een nieuwe identiteit en een nieuwe naam. I'm setting a vision. Mijn onderzoek richt zich op femtoseconde lasers waarmee we de interactie van moleculen willen manipuleren. Zo onderzoeken we of we door middel van laseraansturing slimme moleculen kunnen ontwikkelen, die bijvoorbeeld toepasbaar zijn bij kankertherapie.'
In de zomer van 2007 is Herek van plan met haar gezin vanuit Amsterdam naar Twente te verhuizen. Ze heeft een zoontje van tweeënhalf en er is een tweede kind op komst. Haar man is universitair hoofddocent Fysische Chemie aan de VU. `Hij moet straks op en neer reizen. We proberen de zorgtaken goed te verdelen, in combinatie met voor ons allebei een fantastische baan in de wetenschap.'
Het onderzoek van Jennifer Herek richt zich op femtoseconde lasers, waarmee slimme moleculen ontwikkeld kunnen worden.
